Náttúrufræðingurinn - 1981, Qupperneq 19

Árið 1919 varð Alfred Wegener
deildarstjóri á veðurfræðistofu
Deutsche Seewarte í Hamborg, er
tengdafaðir hans, Köppen, lét af því
starfi. Kurt Wegener var einnig
deildarstjóri við sömu stofnun og unnu
bræðurnir þar saman hálfan áratug eða
þar til Alfred Wegener hlaut prófessors-
stöðu i veðurfræði og jarðeðlisfræði við
háskólann í Graz 1924. Þeirri stöðu hélt
hann til æviloka.
En þótt Alfred Wegener hefði ærið að
starfa í sínu heimalandi síðustu tvo ára-
tugi ævi sinnar dvínaði ekki áhugi hans
á ísauðnum norðurhjarans. Líkamlegt
erfiði og glíma við harðræði var honum,
sem fyrr getur mjög að skapi, og erfið-
leikarnir í Mylius-Erichsens leiðangrin-
um höfðu síður en svo dregið úr áhuga
hansá könnun Grænlandsjökuls. í þeim
leiðangri hafði hann kynnst dönskum
landmælingamanni, lautinant Johan
Peter Koch, og bundist honum vináttu-
böndum. Þessi Koch hafði sumurin
1903 og 1904 unnið mikið afrek úti á
íslandi sem aðalmaðurinn við kortlagn-
ingu í Skaftafellssýslum frá Papósi að
Jökulsá á Sólheimasandi í mælikvarð-
anum 1:50.000. Erfiðasta verkið, kort-
iagning Skeiðársands, skriðjöklanna
suður úr Vatnajökli og Oræfajökuls í
heild, kom i hlut Kochs. Dönsku land-
mælingamennirnir komust fljótt upp á
að notfæra sér kosti íslenska hestsins í
starfi sínu, og það svo, að íslendingum
þótti nóg um. M. a. fór Koch með hross
upp að Hvannadalshnúk. Komst það
orð á, að þessum skepnum væri ekkert
ófært. Sex íslenskir hestar voru teknir
með í leiðangur Mylius-Erichsens og
virðast hafa staðið sig vel, því víst er, að
þegar Koch ræðst í það þrekvirki, sum-
arið 1912, að fara þvert yfir Græn-
landsjökul norðantil, þar sem hann er
einna breiðastur, og fær Wegener í fylgd
með sér, hefur hann með sér 16 íslenska
hesta og íslenskan fylgdarmann, Vigfús
Sigurðsson, til að gæta þeirra. Með í för
var og Daninn Lars Larsen. Á leiðinni
til Grænlands dvöldu þeir Koch og
Wegener rúmlega hálfan mánuð á
Norðurlandi, í júní 1912, og fóru
æfingaferð með Vigfúsi á hrossum frá
Akureyri suður að Brúarjökli og áfram
suður yfir Vatnajökul til Esjufjalla og
tilbaka, samanlagt 65 km leið á jökli, og
tók sú ferð 16 klukkustundir.
Fjórmenningarnir höfðu vetursetu
austast á meginjökli Grænlands. Þeir
urðu fyrir ýmsum skakkaföllum.
Wegener rifbrotnaði 16. september og
Koch fótbrotnaði er hann datt niður i
15 m djúpa sprungu. En 20. apríl 1913
lögðu þeir af stað vestur yfir megin-
jökulinn og komust vestur af honum 4.
júli. Ferðin reyndist hin mesta svaðilför,
veður válynd og færið afleitt á köflum.
Þrautseigja hestanna var vonum framar
og var snjóblinda þeim mest til baga.
Þegar fjórmenningarnir nálguðust
vesturjaðar meginjökulsins var aðeins
dugmesti hesturinn, Gráni, uppistand-
andi, og svo illa farinn, að sjálfir drógu
þeir hann á köflum á sleða, i vonlítilli
tilraun til að koma þessari eftirlætis-
skepnu á græn grös, en urðu að skjóta
hann skammt frá jökulrönd. Er af
jöklinum kom lentu þeir í mannlausum
firði og urðu nær hungurmorða. Stóðst
það á endum, að þeir voru að sjóða
Glóa, eina hundinn, sem var með í för-
inni, þegar sást til leitarmanna.
Enn hafði Wegener ekki fengið nóg af
Grænlandsjökli. Hann hugði á leiðang-
ur til Vestur-Grænlands með vini sínum
Koch sumarið 1928, en Koch andaðist
13