Náttúrufræðingurinn - 1987, Qupperneq 55

4. tafla. Hitagildi lífrænna efna. - Heat value ofsome organicproducts.
kal/g
Sykur (sugar) 3.750
Sellulósi (cellulose)l) 4.150
Hey (hay)1) 4.300-4.500
Viður (wood)2) 4.500
Mór (peat)2) lífrænt efni (organic matter) 5.500
Mór (peat), 18% aska (18% ash) 4.500
Steinkol (coal)2) 8.000
Olía (oil)3) 10.000
[> Mundell & Tryggvi Eiríksson (1980)
2) Óskar B. Bjarnason (1966)
3) Skarp (1979)
nægur til að upphitun gripahúsa verði
óþörf, ef húsin eru vel einangruð.
BÚFJÁRÁBURÐUR SEM
ORKUGJAFI
Eins og fram kemur hér að ofan, skila
30-40% fóðurorkunnar sér í saur hús-
dýra. Hann er því umtalsverður orku-
gjafi, sem hefur löngum verið nýttur,
einkum með taðbrennslu.
Á síðari árum hefur miklu verið kost-
að til að þróa aðferðir til að framleiða
metanríkt gas til brennslu með gerjun á
kúamykju eða öðrum búfjáráburði.
Þetta er gert á allmörgum bæjum erlend-
is nú þegar, þótt þessi orkuvinnsla sé
ekki talin samkeppnisfær við olíu enn
sem komið er. Hérlendis hafa einstaka
bændur hugleitt nýtingu þessa orku-
gjafa.
Erlendar rannsóknaniðurstöður eru
breytilegar, en að meðaltali má telja, að
gasvinnslan gefi af sér jafngildi 2A kg olíu/
kú/dag. Á norðlægum slóðum fer þó
veruleg orka í upphitun á áburðinum til
að viðhalda nægilegum gerjunarhraða.
Nettóárangurinn svarar þá til um 0,5 kg
olíu/kú/dag (Skarp 1979). Hérlendis er
sums staðar unnt að nýta jarðhita til upp-
hitunar og við það ætti hagkvæmni gas-
vinnslunnar að aukast að miklum mun,
því að gasið er verðmætari orkugjafi.
Miðað við forsendurnar hér að framan
gætu 20.000 kýr, sem er liðlega helming-
ur kúastofnsins í landinu, gefið af sér
jafngildi 2400 tonna af olíu á átta mánaða
innistöðutíma á ári. Er það um 0,4% af
núverandi olíuinnflutningi og um fjórð-
ungur af olíu- og bensínnotkun í land-
búnaði. Úr sauðataði ætti að vera unnt
að vinna nokkurt gas að auki.
Engar beinar upplýsingar liggja fyrir
um, hve mikill hluti orkunnar í saurnum
nýtist í gasvinnslunni. Lætur þó nærri, að
nettóorkuvinnslan sé um fjórðungur líf-
rænnar orku í saur. Hafa þá tæplega 10%
af fóðurorkunni nýst til viðbótar þeim
5%, sem skila sér í búsafurðum.
Auk þeirrar orku, sem fæst við gas-
vinnsluna, hefur hún þann kost að bú-
fjáráburðurinn verður meðfærilegri,
bæði fyrirferðarminni og ekki eins daun-
illur. Enn fremur eyðast skaðleg smit-
efni. Jurtanæringin í áburðinum verður
aðgengilegri. Niturtap er að vísu nokk-
urt, en samt er óvíst, hvort endanleg
áhrif gasvinnslunnar verða fremur til að
auka eða minnka nýtingu búfjáráburðar-
ins sem nituráburðar.
Hér á landi hefur meiri athygli beinst
að hagnýtingu þess varma, sem myndast
við loftháða gerjun í haughúsi en að gas-
framleiðslu (Björn Marteinsson 1983).
149