Náttúrufræðingurinn - 1987, Blaðsíða 45

nefi. Ársgamlar kríur eru mjög líkar
sflaþernum á sama aldri. Þær hafa ljós-
an kvið, svartan nefbrodd og ljóst
enni.
Tálþerna (Sterna forsteri)
Tálþernur verpa í dreifðum byggð-
um hér og hvar í N-Ameríku. Þær
byggja oft flothreiður eða hreiðra um
sig ofan á búum bísamrotta (Ondatra
zibethicd). Tálþernur lifa á smáfisk-
um, en einnig talsvert á skordýrum.
Þótt tálþernur verpi að mestu langt
inn til lands, fljúga þær til sjávar á
haustin og dvelja að vetrarlagi við
austurströnd N-Ameríku allt suður til
Mexíkóflóa og við vesturströndina frá
Kaliforníu til Guatemala. Á fartíma á
haustin sjást tálþernur á austurströnd
Bandaríkjanna allt norður til Nýja
Englands.
Tálþerna hefur aðeins sést einu
sinni hér á landi, og var það ennfrem-
ur í fyrsta sinn sem hún sást í Evrópu:
1. Heimaey, Vestm, 22. október 1959 (<í ad
RM3507). Sigurður V. Jónatansson.
Næst sást tálþerna í Evrópu á tíma-
bilinu janúar— mars 1980 við Cornwall
í SV-Englandi (Cave 1982). Nýlega
hafa svo sjö bæst við á Bretlandseyjum
(Rogers o.fl 1986).
Tálþernur eru mjög líkar kríum. í
sumarbúningi má greina þær frá kríum
á svartyddu rauðgulu nefi og rauðgul-
um fótum, mun ljósari kviði, Ijós-
grárra baki og nær hvítum handflug-
fjöðrum. Stélið er einnig dekkra, með
hvítum jöðrum. Á veturna missa full-
orðnu fuglarnir svörtu hettuna, en eft-
ir verður svört skella kringum augu og
á hlustaþökum. Er þetta gott einkenni
á tálþernum. Nefið verður einnig
svart. Ungfuglarnir hafa dekkra bak,
styttra stél og svarta hliðarskellu á
höfði. Við greiningu á ársgömlum tál-
þernum ber að hafa kríur á sama aldri
í huga.
Möttulþerna (Sterna fuscata)
Möttulþernur verpa á eyjum á hita-
beltissvæðum í höfunum allt í kringum
hnöttum. Tegundinni er skipt í nokkr-
ar deilitegundir. Þær verpa í þéttum
vörpum, oft mjög stórum. Möttul-
þernur eru miklir flugfuglar og setjast
sjaldan á sjó eða á land utan varptíma.
Eggin voru nýtt af sjómönnum áður
fyrr og kölluðu þeir möttulþernur
„eggfugla" (Alexander 1963).
Utan varptíma halda möttulþernur
sig út í hafsauga og sjást sjaldan nærri
landi. Illviðri og fellibyljir hrekja þær
þó stundum upp að ströndum megin-
landa. Möttulþernur hafa sést í N-Atl-
antshafi allt til Nova Scotia í NA-Am-
eríku og til Noregs og íslands. Við
Bretlandseyjar hafði 26 fugla orðið
vart fram til 1984, og sáust þeir á
tímabilinu aprfl til október, flestir í
júní, júlí og ágúst. Möttulþernur hafa
einnig sést í Þýskalandi, við Ítalíu,
Frakkland og Spán, og nýlega við Sví-
þjóð og Noreg, alls um 9 fuglar. Flestir
þessir fuglar sáust að sumarlagi.
Hér við land hefur möttulþerna
fundist einu sinni:
1. Kaldaðarnes í Flóa, Árn, FD 12. júní 1969
(<J ad RM3508). Ingibjörg Pétursdóttir.
Fugl þessi fannst nýdauður í kríu-
varpi í hólma í Ölfusá og hafði senni-
lega verið drepinn af fálka.
Möttulþerna er fremur stór þerna,
brúnsvört á baki, vængjum og stéli,
brún á kolli en gráhvít á kviði, bringu,
vöngum og enni. Svartir taumar eru
frá augum að nefrót. Stél er djúpsýlt
með hvítum jöðrum. Nef og fætur eru
svartir. Ungfuglar eru sótbrúnir með
hvítum doppum á baki, vængjum og
stéli.
139