Náttúrufræðingurinn - 1988, Page 13

8. mynd. Jóhannes Áskelsson (1902-1961)
stundaði nám í náttúrufræðum við Kaup-
mannahafnarháskóla 1925-1931 með aðal
áherslu á jarðfræði. Hann kom heim áður
en hann lauk lokaprófum og tók upp
kennslu. Hann varð kennari við Mennta-
skólann í Reykjavík skömmu eftir heim-
komuna frá Höfn og yfirkennari frá 1950
til dauðadags. Hann stundaði rannsóknir á
jarðfræði íslands á sumrum og eftir hann
liggur fjöldi greina um ýmsa þætti íslenskr-
ar jarðfræði. Jóhannes Áskelsson, geolog-
ist and a teacher of natural history, studied
Icelandic geology and wrote on it for many
years. (ljósm. photo. ?)
allrar óhamingju veikst af hálsbólgu á
leiðinni austur. Tók Snorri Halldórs-
son læknir hann í sína umsjá á heimili
sitt að Breiðabólsstað. En jafnskjótt
og honum batnaði tók hann til
óspilltra málanna að rannsaka verks-
ummerkin eftir jökulhlaupið á Skeið-
arársandi.
Færð var vond á jöklinum. Leiðang-
ur þeirra Guðmundar og Jóhannesar
varð að skilja við tjald og sleða í um
20 km fjarlægð frá Grímsvötnum og
gengu þeir þaðan lausir og liðugir
fram og aftur að eldstöðvunum.
„Þetta tókst fyrir það eitt, að í hlut
áttu slyngir ferðamenn, sem voru ör-
uggir að átta sig“ (Vatnajökull, bls.
23).
Það var nú ráðið að haga svo ferð-
um, að allir skyldu fara svo langt upp
eftir jöklinum, að ekki væri lengra en
svo sem ein dagleið að eldstöðvunum,
og skyldi þar sett niður forðabúr. Þrír
skyldu snúa aftur niður að jökulrönd-
inni og sækja þann farangur, sem þar
var skilinn eftir og hinir fjórir halda
áfram svo hratt sem þeir framast
mættu að gosstöðvunum og aftur að
forðabúrinu.
Jökulferðinni er lýst rækilega í bók
dr. Nielsens, „Vatnajökull“, sem
Pálmi Hannesson þýddi á íslensku.
Hér verður því stiklað á stóru í frá-
sögninni, og aðeins rakin helstu at-
riðin.
Fyrsta daginn, 25. apríl, gekk ferðin
vel, og tjölduðu leiðangursmenn á
jöklinum um 5 km fyrir norðan Há-
göngur. Daginn eftir sóttist þeim
einnig greiðlega, en þoka tafði þó um
skeið, og tjölduðu þeir þá norðan við
Þórðarhyrnu.
Næsta dag voru þeir veðurtepptir,
en notuðu tímann til að grafa 4 m
djúpa gryfju í snjóinn til að mæla hit-
ann í honum á misjöfnu dýpi, einnig
reistu þeir merkjastengur, svo að þeir
mættu finna forðatjaldið, sem þeir
skildu þar eftir.
Daginn eftir (28. apríl) hafði hlýnað
svo í veðri, að hitinn nálgaðist nú
frostmark, og færðin varð hin versta.
Nú var leiðangursmönnunum skipt í
tvo hópa. í hópnum, sem fara skyldi
að eldstöðvunum voru Nielsen, Jó-
hannes, Jón og Kjartan. Héldu þeir í
norðaustur með annan sleðann, hinir
þrír héldu með hinn sleðann niður að
jökulröndinni, til að sækja nesti og
131