Náttúrufræðingurinn - 1949, Qupperneq 20

66
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
Á fyrstu öldum e. Kr. hefur verið umfangsmikil pappírsframleiðsla
í Kína og pappír verið framleiddur víða. Kínverjum lærðist og að
prenta bækur. Skáru þeir út teikn sín í tré, eitt fyrir hvert orð, og
prentuðú síðan bækur sínar með þeim. Og það var engin minni
háttar bókaútgáfa, sem þar átti sér stað. Um 900 e. Kr. létu t. d.
keisararnir gefa út rit hinna klassísku kínversku liöfunda. Það voru
5,000 bindi og alls 130,000 blaðsíður. Hefur pappírinn í Kína átt
sinn mikla þátt í liinu frjósama menningarlífi Kínverja á þessum
öldum, eigi síður en papýrusinn í Miðjarðarhafslöndunum.
IV. Sigurför pappírsins.
Þess er víða getið, að Kínverjar hafi reynt að halda því leyndu,
hvernig pappír var framleiddur. En lengi hefur þeim ekki lialdizt
á leyndarmáli sínu, enda erfitt um vik, þegar ekki er um margbrotn-
ari framleiðslu að ræða, sem mörgum hefur verið kunn í Kína.
Kunnáttan í pappírsgerð barst vestur á bóginn. I Túrkestan Iiafa
t. d. fundizt foinleifar, er bera það með sér, að þar er pappír gerður
um 200 e. Kr., og á 3. og 4. öld kemur pappírinn Jiar algerlega í stað-
inn fyrir trjávið lil skrásetningar. Um miðja 8. öld er farið að fram-
leiða pappír í borginni Samarkand. Eru til sagnir um það, hvernig
pappírsgerðin barst Jrangað. Árið 751 var ófriður í Túrkestan, og
börðust tveir höfðingjar um völdin. Arabahöfðingi sá, sem sigraði,
tók margt fanga, þar á meðal allmarga Kínverja, er kunnu pappírs-
gerð. Þeir voru látnir framleiða pappír í Samarkand og kenna öðrum
list sína. Upp frá þessu barst kunnáttan óðfluga vestur til Miðjarðar-
hafslandanna. Árið 793 var farið að framleiða pappír í Bagdað og
litlu síðar í Damaskus. Það flýtti og fyrir útbreiðslu pappírsins á
Jiessum slóðum, að um Jressar mundir réðu ríkjum kalífar af ætt
Abbasídanna, sem höfðu mikinn áhuga á menningu þegna sinna og
styrktu mjög bókmenntir og aðrar listir. Pappírinn kom þeim Jrví í
góðar þarfir, enda mikið framleiddur, einkum í Damaskus, og um
900 hafði hann útrýmt papýrusnum, er verið hal'ði þjóðunum við
Miðjarðarhaf lil hins mesta gagns í aldaraðir.
Pappírsgerðin berst til Evrópu að tveim leiðum. Hún barst
með Márunum til Spánar um miðja 12. ökl og til Ítalíu á síðari
helmingi 13. aldar. Frá Ítalíu, ef til vill einnig frá Spáni, barst papp-
írsgerðin til Frakklands og Þýzkalands, og er larið að framleiða papp-
ír í báðum Jressum löndum í byrjun 1'4. aldar. Allar miðaldirnar