Náttúrufræðingurinn - 1950, Blaðsíða 3

Hermann Einarsson:
Sunnlenzka síldin í Ijósi rannsóknanna
Fyrir tæpum þreni árum skýrði ég á fundi hins íslenzka Náttúru-
ftæðifélags frá rannsóknum, er ég hafði gert á Hvalfjarðarsíldinni.
Þá setti ég fram þá skoðun, að uppvaxtarsvæði sunnlenzku síldar-
innar væri einkum Itafsvæðið fyrir vestan ísland, Grænlandshafið,
er suntir nefna Irmingerhaf. Helztu rök mín fyrir þessari tilgátu
voru þau, að straumhringur Grænlandshafsins stæði í nánu sam-
bandi við hrygningarstöðvar íslenzku síldarinnar, og óhjákvæmilegt
virtist, að meginliluti seiðastofnsins bærist með straum vestur í út-
haf, en minni hluti fylgdi strandsjónum og atlantísku straumálm-
unni, sem leggur leið sína austur með Norðurlandi (sjá 1. mynd).
Ég hafði áður bent á það, að eitt af aðalfæðudýrum síldarinnar,
náttlampinn (Meganyctiphanes norvegica), er nátengdur þessum
hringstraumi. Sýnt var fram á það, að hrygningarstöðvar hans liggja
eingöngu yfir landgrunninu við sunnan- og vestanvert landið, á
sömu slóðum og lnygningarstöðvar síldarinnar, en ung-viði þessarar
tegundar fannst hins vegar yfir hafdjúpum Grænlandshafsins. Hing-
að hlaut það að liafa borizt með straumum, sem fyrr eða síðar flytja
það upp að íslenzku ströndinni aftur. Síðari rannsóknir hafa leitt í
Ijós, að umferðin í þessari hringiðu tekur um 225 daga (sjá 2. mynd).
Nú sýndu athuganir á eðlisástandi sjávarins í Faxaflóa, að straum-
álma úr þessari hringiðu liggur inn í flóann, sérstaklega inn í dýpri
hluta hans, Jökuldjúpið. Faxaflóinn liggur þannig í útjaðri þessa
gróskumikla úthafs, og virðist allt dýralíf hans bera þess glögg merki,
þótt ekki verði það rakið ýtarlegar að sinni. Ég hugði, að síldin væri
eitt þeirra dýra, er fylgdu hlýsævarálmunni inn í flóann, og athug-
anir, gerðar sumarið 1949, styrkja þá skoðun. Þá sýndu og rannsókn-
ir á vexti síldarinnar, að hér var einkum um hraðvaxta kyn að ræða,
en áður vissum við gjörla, af rannsóknum Þjóðverja, Norðmanna og
Dana, að Grænlandshafið er eitt auðugasta úthafssvæði norðurhafa,
með þrotlausri svifmergð allt sumarið. Á þessum slóðum virðist því
nærtækast að leita uppvaxtarsvæðis liraðvaxta fiska.
NáttúrufrreSingurinn, 4. hejti 1950
10