Náttúrufræðingurinn - 1950, Blaðsíða 18

160
NÁTTÚRUFRÆBINGURINN
Uppvaxtarsvceði síldarstofnsms
Annað atriði, sem skiptir miklu máli, og einnig er mjög aðkall-
ancli rannsóknarefni, er lega og víðátta uppvaxtarsvæðis síldarstofns-
ins, en um það liafa skoðanir verið mjög skiptar. Eins og ég gat um
í upphafi þessarar greinar, hef ég lialdið því fram, að síldarseiðin
bærust með hafstraumum út í Grænlandshaf, og eins norður fyrir
land, en hugði þó að meiri hluti lilyti að berast til úthafs, vegna þess
að meginhluti atlantísku straumálmunnar leitar til hafs út af vestur-
ströndinni. Hins vegar hafa síldarseiðin enn ekki náð þeirri stærð,
þegar straumurinn skiptist til vestur og norðausturs, að hugsanlegt
sé, að þau lifi óliáð straumkerfinu. Á. Vedel Táning gagnrýnir þessar
skoðanir mínar í viðtali, er birtist í Mgbl. þann 6. ágúst 1950. Hann
gerir ráð fyrir „að meginhlutinn af þeim síldarseiðum, sem klekjast
út hér við suðvesturlandið, við Vestmannaeyjar og í sunnanverðum
Faxaflóa berist með straumnum norður fyrir land, vegna þess að
eftir að klakið fer fram, er straumurinn norður fyrir landið einna
sterkastur."
Hér er hallað réttu máli. Sú skoðun á sér enga stoð í sævarrann-
sóknum, að straumálman norður fyrir land sé sterkari en hin, er til
hafs leitar; þvert á móti, atlantíska straumálman er oftast mjög
óveruleg, og á það einkum við vetrar- og vormánuðina. Samkvæmt
rannsóknum okkar Unnsteins Stefánssonar virðist aukin hreyfing
í straumálmunni norður fyrir land sérstaklega eiga sér stað í júlí og
ágúst. Hins vegar er okkur ekki til efs, að um talsverðar sveiflur sé að
ræða frá ári til árs, en það rannsóknarefni er enn í fyrstu athugun.
Staðhæfing dr. Tánings getur því með engu móti átt við vorgotið, en
gæti betur til sanns vegar færzt um sumargotið. En auðvitað berast
seiðin líka með strandsjónum sem rennur norður fyrir land, og á
því leikur enginn vafi að einhver hluti seiðastofnsins berst þangað,
enda er ekki um það deilt.
Straumflöskurannsóknir Frede Hermanns og Helge Thomsens1
má nefna hér til frekari áréttingar. Þeir segja:
„Another area in which the hottles likewise show a pronounced tendency to leave the
coastal area is to he found off the north-west country. The tendency is also in this area
very great, especially for the hottles launched at the greatest distances from the coast.
Off Látrabjarg we thus find that about 70% of the bottles launched between 24° and
1) Drift-bottle experiments in the northern North Atlantic. Medd. fra Komm. for
Danmarks Fiskeri- og Havundersögelser: Ser. Hydrogr. Bd. III, nr. 4. 1946.