Náttúrufræðingurinn - 1950, Blaðsíða 25

GEYSIR OG STROKKUR
107
Strokks og horfa ofan í hann. Þar sér í vatn, og er það ókyrrt mjög
og hreyfist eins og það renni með hörðum straumi í suður.
Þó að skammt sé milli hvera þessara, er þó sinn háttur á hvorum
þeirra með fleira en nú er sagt. Strokkur gýs upp úr þurru, og er
hann þá tignarlegur og blíður, en Geysir þar á móti gerir vart við,
áður en hann gýs, og er þá tignarlegur og ógnanlegur. I því eru þeir
líkir að þeir gjósa eigi á neinum vissum tírna og láta oft líða lengi á
milli; þó er það mjög misjafnt.
Standi maður á barmi Strokks og horfi ofan í hann, þá er eigi goss
von, meðan vatnið í honum hreyfist, en þá er hann ætlar að gjósa,
stillist vatnið á einu augnabliki og verður spegilfagurt á að sjá, og á
sama augnabliki og þetta verður, þeytist vatnið upp í háa loft. Er
það þá eins og sívalur kristalls-stöpull standi upp úr suðu-opi
Strokks, og fylgir honum þytur nokkur. Hann smáhækkar, en nær
eigi fullri hæð allt í einu. Ákaflega mikill reykjarbólstur situr ofan á
stöpli þessum, og þegar hann er búinn að ná fullri hæð, stendur
[hann] nokkur augnablik í stað, en svo er eins og kippt sé undan
honum nokkuru, því [að] hann dettur þá niður, þó eigi allur í einu,
heldur smátt og smátt, og verður reykjarbólsturinn honum alltaf
samferða, og seinast verður reykurinn eins og hnoða ofan yfir suðu-
opinu, og þegar það líður frá, þá er allt eins og áður var, ef ofan í
hverinn er litið. — Svo gengur strokan beint upp úr Strokk, að óhætt
er að standa rétt lijá lienni. Eg var eigi lengra frá henni en svo, að
ég náði með svipuskaftinu mínu í vatnsstöpulinn, og þó féll engi
dropi á mig. Vatnið fer eins beint niður í Strokk og það fer beint
upp úr honum. — Þegar ég sá Strokk gjósa, varð stöpullinn nálægt 15
faðrna hár.
Ég get eigi skilið svo [við] þetta mál, að ég játi það eigi, að engin
lýsing getur sýnt þessa tvo hveri eins og þeir eru. Sjónin ein er það,
sem getur náð mynd þeirra, og sá, sem þá hefur séð í blóma sínum,
mun eigi undrast yfir því, þó að náttúrufróðir menn geri sér mikinn
kostnað og fyrirhöfn til að sjá jiessi stórvirki náttúrunnar.
Því vil ég og hnýta hér við, sem nú þykir líklegasta hugmynd um
hverina og myndun þeirra, þ.ví að vera má, að einhver sá sjái blöð
þessi, sem líka vill vita nokkuð um það, Iiví hverirnir sjóði, séu heit-
ir o. s. frv.
Það er alkunnugt, að við mikinn liita verður vatnið að gufu eða
lofti. Til að sjá þetta þarf eigi annað en liita vatn í katli. Gufan, sem
upp af því kemur, er eigi annað en vatnið sjálft, breytt í gufu. Gufa