Náttúrufræðingurinn - 1950, Síða 39

UM ÍSLENZKAR RÁNFUGLALVS
181
riella discocephala eru 4 aðrar lúsategundir þekktar á liaferni, en
enga þeirra fann ég á þessum fugli.
Mælingar á Degeeriella discocephala (Burm.) í mm.
Hausbreidd Hauslengd Hausindex (br/l) Kvikindið alls
$ $ 0,44-0,47 0,41-0,45 1,05-1,07 1,54-1,72
g 9 0,48-0,51 0,42-0,50 1,03-1,12 1,76-2,06
íslenzka fálkalúsin, sem lýst var fyrst árið 1869 af Rudow, sem
Degeeriella fasciata, er svo lík lúsinni á turnfálkanum, er lýst var fyrst
af Burmeister árið 1838, sem Degeeriella rufa, að ég lít á þær aðeins
sem afbrigði (undirtegund) af einu og sömu tegundinni. Alveg eins
eru þær þó ekki. Þarinig hefur lúsin á íslenzka fálkanum (Degee-
riella rufa fasciata) snubbóttan, trapizulagaðan framhaus, en á lúsinni
á turnfálkanum (Degeeriella rufa rufa) er framhausinn ávalur og
tungulaga, eins og sýnt er í stórum dráttum á mynd 2. Hjá einstökum
lúsum geta þessi sérkenni þó verið talsvert breytileg. Degeeriella rufa
nitzschi, á smirlinum, líkist D. r. fasciata, en er öll minni.
Hér verður nú spurningin livort setja má fálkalýsnar, sem hafa
breiðar þverrendur á afturbolnum og mjóan haus (sjá mynd 1A), og
arnarlúsina, sent hefur greinilega mjókkandi þverrendur og breið-
an framhaus (sjá myndlB), í sömu ættkvíslina. Próf. Eichler í Leip-
zig neitar þessu, og setti hann þegar 1942 upp nýja ættkvísl (Kéleri-
nirmus) fyrir fálkalýsnar en notar ættkvíslarnafnið Degeeriella að-
eins á arnarlúsina og nokkrar aðrar tegundir mjög líkar henni. Ég
hef rannsakað þetta atriði nákvæmlega ennþá einu sinni og hef kom-
izt að þeirri niðurstöðu, að jressar tegundir séu, þrátt lyrir mismun-
andi útlit, þó svo skyldar afj ekki sé rétt að telja þær til tveggja mis-
munandi ættkvísla. Fyrst um sinn vil ég þó ekki ganga eins langt og
ensku sérfræðingarnir Clay og Hopkins, sem algerlega hafna ættkvísl-
inni Kélerinirmus, heldur leggja það fram til athugunar, hvort ekki
væri heppilegt að halda þessum flokki sem undirættkvísl.
Við þetta tækifæri vil ég biðja lesendur Náttúrulræðingsins, eink-
um bændur, veiðimenn og dýralækna, að leggja þessum rannsóknum
lið með því að senda mér lýs af spendýrum og fuglum til athugunar.
Sendingar þessar verða að rannsókn lokinni afhentar Náttúrugripa-
safninu. Lýsnar er helzt að finna á hölðinu á fuglum, en á spendýr-
um oftast innan á lærunum. Bezt er að setja lýsnar í 70% alkóhól,
en sé það ekki fyrir liendi, má senda þær lifandi í vel lokuðu glasi.