Náttúrufræðingurinn - 1953, Side 13

ATHUGASEMDIR UM MYNDUN HVERFJALLS
155
færir engin sannfærandi rök fyrir því, að móhellan sé gosaska upp-
runnin í Hverfjalli, aðeins líkur. Rannsókn á innri gerð móhellunnar
vantar að mestu. Mælingin á brothlutfalli ljóss segir lítið sem ekk-
ert, vegna þess að mælingar á basaltgleri hér á landi gefa yfirleitt
hérumbil sama brothlutfall og Hverfjallsgler, 1,6.
Þegar Sigurður flutti grein sína sem erindi í Náttúrufræðifélaginu,
virtist mér af myndum hans að móhellan liktist mjög foksandslögum,
og ég gerði í heyranda hljóði þá fyrirspum, hvort hann hefði gengið
úr skugga um, að svo væri ekki. En því miður rökræddi hann ekki
fyrirspurnina.
1 sumar leið átti ég erindi til Mývatns og leit þá á móhelluna og
Hverfjall. Kom þá í ljós, að móhellan er ekki gosaska fallin í Hver-
fjallsgosi, heldur foksandslög, eins og mig hafði grunað. Lögin em að
nokkru leyti botnlög í fornu stöðuvatni og innihalda skeljar kísil-
þörunga. 1 þeim eru blaðför, jurtastönglar, för eftir viðarlurka og
mörg fleiri einkenni, sem útiloka það, að um goslög sé að ræða. Skal
ég nú lýsa þessu nánar.
Svæðið, sem móhellan þekur einkum, er um 31/2 km á lengd og
1 km á breidd. Hefst það nokkru fyrir norðan Hverfjall og liggur svo
vestan Námafjalls norður í Námaskarð. Um nákvæmari takmörk
svæðisins mun ég nokkuð ræða síðar, er ég hefi lýst gerð laganna.
Við aðalathugun mína á gerð laganna, gekk ég frá Bjarnarflagi
(brennisteinsverksmiðjunni) suður á stahbabrúnina norðan Hverfjalls,
þar sem lögin snögghverfa vegna misgengis, síðan til baka meðfram
Námafjalli. Get ég þessa til þess að auðveldara sé að finna þá staði,
er ég mun nefna.
1. Það fyrsta, er ég sá, er ég kom að móhellunni, var víxllögun
(cross bedding).- Á milli laga með láréttri innri lagskiptmgu, koma
1. mynd. Víxllögun í móhellunni.
lög með hallandi innri lögum, sjá lögin A og C á 1. mynd. Þessi lag-
skipting er einkenni þess, að kornin, sem lögin eru gerð úr, hafa bor-