Náttúrufræðingurinn - 1953, Blaðsíða 33

ISLENZKIR FUGLAR VII
173
Geirfugladrangur hefur eyðst mjög af völdum sjávarágangs og ef til
vill einnig af völdum eldsumbrota. Drangurinn er nú aðeins 10 m á
hæð, og talið er víst, að þar verpi nú enginn fugl lengur.
í Súlnastapa við Hælavíkurbjarg vestan Hornvíkur á Hornströnd-
um var fyrrum súlubyggð, sem nú er fyrir löngu liðin undir lok.
Olavius ferðaðist um Hornstrandir árið 1775. 1 ferðabók sinni (Oeco-
nomisk Reyse igiennem de nordvestlige, nordlige, og nordostlige Kan-
ter af Island, Kiöbenh. 1780) segir hann, að í Súlnastapa veiði menn
liafsúluunga á vorin. I sóknarlýsingu Aðalvíkursóknar frá 1848 segir
séra Jón Eyjólfsson, að fyrrum hafi fengizt fjöldi hafsúluunga i Súlna-
stapa, en nú fáist þar enginn, og segi menn, að útlenzkir fiskimenn
hafi eitt sinn farið í stapann og spillt varpinu. Samkvæmt þvi hefur
súlubyggðin í Súlnastapa liðið undir lok seint á 18. öld eða á fyrra
hluta 19. aldar. — Annað hvort áranna 1944 eða 1945 urpu súlur
(1 eða 2 pör) í fyrsta skipti í Kerlingu við Drangey. Sumarið 1946
urpu 2 pör í Kerlingunni, en 1949 var þar aðeins 1 par. Sumarið
1953 voru súlurnar horfnar úr Kerlingunni. — 1 Grímsey var fyrr-
um nyrzta súlubyggð heimsins og eina súlubyggðin norðan við heims-
skautsbaug. Var súluvarpið þar í svonefndum Hafsúlustapa og í
bjarginu andspænis honum. Faber telur, að um 20 súlupör hafi verið
verpandi í Grímsey 1820 (sbr. Beytráge zur arctischen Zoologie, Isis
1826) og Thienemann (Reise im Norden Europa’s, vorzuglich in Is-
land, Leipzig 1827) telur að súlupörin í Grímsey hafi verið um 18
árið 1821. Eftir þetta virðist súlunni hafa fjölgað talsvert í Grímsey,
því Hantzsch (Vogelwelt Islands, Berlin 1905) telur 50—70 súlupör
hafa verið verpandi þar 1903. Síðan hefur oltið á ýmsu um súlu-
varpið í Grímsey. Árið 1933 voru súluhreiður þar talin vera 21 (B.B.
Roberts). Árið 1934 varð súlubyggðin í Grímsey fyrir miklu áfalli
vegna bjarghruns af völdum Dalvíkurjarðskjálftans. Árið 1939 voru
eigi að síður talin 45 súluhreiður í Grímsey (H. G. Vevers et al.),
en eftir það fækkaði súlunni þar aftur, og árið 1946 voru aðeins 3
súlupör verpandi þar. Og eftir 1946 hafa súlur ekki orpið i Grímsey.
— s.Að lokum skal þess getið, að austan í Stórhöfða á Heimaey í
Veslmannaeyjum er staður er nefnist Súlukrókur. Þetta er langur
og breiður bekkur í berginu, og eru miklar líkur til þess, að þar hafi
einhvern tíma verið súlubyggð, enda þótt heimildir um það séu
ekki kunnar.
Súlan velur sér varpstað í sæbröttum úteyjum eða í björgum á an-
nesjum eða útkjálkum. Hér á landi eru allar súlubyggðir í óbyggðum