Náttúrufræðingurinn - 1958, Blaðsíða 3

Nátlúrufr. - 27. árgangur - 4. hefti - 145.—204. síða - Reykjavik, janúar 1958
Guðmundur Kjartansson:
Langisjór og nágrenni
Stœrð og lega.
Fjögur stærstu stöðuvötn á íslandi eru: Þingvallavatn 82 km2.
Þórisvatn 70 km2, Lögurinn 52 km2 og Mývatn 38 km2. Næst í
röðinni eru þrjú vötn því nær jafnstór: Hópið 29 km2, Hvítárvatn
28 km2 og Langisjór 27 km2. Þau, sem þá koma næst í röðinni,
Apavatn og Skorradalsvatn, eru helmingi minni (Sigurjón Rist
1957).
Ekkert þeirra vatna, sem nú voru nefnd, er svo lítt þekkt sem
Langisjór, og ekkert þeirra hafa svo fáir menn augum litið, enda
liggur hann á því svæði Miðhálendisins, þar sem einna minnst
er mannaferð, öræfunum við suðvesturströnd Vatnajökuls milli
Skaftár og Tungnár.
Þessi öræfi og framhald þeirra handan Tungnár allt til Köldu-
kvíslar eru ein Iieild bæði að jarðmyndun og landslagi og glöggt
afmörkuð. Hér mun ég kalla allt þetta svæði Tungnáröræfi, og eru
takmörk þeirra: Skaftá að suðaustan, Landmannaleið (Fjallabaks-
vegur nyrðri) og Tungná neðan Kirkjufellsóss að suðvestan („fram-
an“), Kaldakvísl að norðvestan (,,utan“) og Vatnajökull að norð-
austan (,,innan“).
Langisjór liggur í austurhorni þessa svæðis. Eins og nafnið
bendir til, er hann mjög ílangur, 20,5 km að lengd frá norðaustri
til suðvesturs, en hvergi meir en 2 km að breidd. Allstór nes ganga
út í hann frá báðum hliðum og yfir 20 eyjar og hólmar eru á
dreif um hann allan. Háir fjallgarðar liggja fast að honum á báðar
hliðar, og er aðeins þröngt sund frarn á milli þeirra við suðvestur-
enda vatnsins, en norðausturendinn veit að Vatnajökli. í þessari
fjallageil er Langisjór vandlega falinn og sést hvergi langt að nema
helzt innan af jökli — og svo úr lofti, ef hátt er flogið.