Náttúrufræðingurinn - 1958, Blaðsíða 37

DÝRASVIFIÐ í SJÓNUM
179
ekkert á miðunum við ísland. Til dæmis var haldið, að öll sumar-
rauðáta Norðurlandsmiðanna væri aðkomin með straumum frá
fjarrliggjandi hrygningarsvæðum. Rannsóknir Fiskideildar hafa nú
greinilega sýnt, að þetta er ekki alls kostar rétt. Rauðáta hrygnir
t. d. á Norðurlandsmiðunum á sumrin, bæði í strandsjónum og í
atlantíska sjónum. Hins vegar er eftir að vita, hve mikil sú hrygn-
ing er samanborið við hrygningu annarra hafsvæða.
Því hefur stöðugt verið veitt athygli síðan Fiskideild hóf kerfis-
bundnar svifrannsóknir hér við land, að á vorin og í byrjun sum-
ars finnst mest magn rauðátu á sjálfum landgrunnshallanum og ut-
an hans, en mun minna á landgrunninu. Þegar líður á sumarið
eykst þó átumagn á grunnslóðum. Einnig hefur á hverju vori fund-
izt mikið magn rauðátu djúpt suður og suðvestur af Reykjanesi,
og þetta rauðátuflæmi gengur oft eins og stór tunga inn Jökuldjúp
og Kolluál. í sambandi við þetta er eftirtektarvert, að þetta mikla
átuflæmi er eitt aðalhvalveiðisvæðið á vorin. Skýringin á þessari
miklu átumergð á þessu svæði að vori til er sú, að hafið suðvestur
af landinu er afar næringarríkt liafsvæði, og þar lifir mikil áta góðu
lífi. Hafstraumar bera þessa rauðátu allt til útjaðra landgrunnsins,
en þessi atlantíski straumur fylgir að mestu landgrunnsköntunum,
og eins og áður er sagt, hafa svifdýrin ekki bolmagn til þess að ferð-
ast úr einu straumkerfi í annað, og því verður þessa átumagns ekki
vart á sjálfu landgrunninu, þar sem straumkerfi strandsjávarins
ræður ríkjum. í þessu sambandi ber einnig að hafa í huga, að í haf-
inu sunnan íslands vorar fyrr en hér við ströndina, og þar hefur
fyrsta hrygning þegar farið fram, áður en verulegt átumagn er
komið í strandsjóinn.
Þetta gefur tilefni til hugleiðinga um uppruna átunnar í sjónum
við ísland. Af því, sem hér liefur verið sagt, er ljóst, að um tvenns
konar uppruna er að ræða. í fyrsta lagi allt það svif, sem á upp-
runa sinn að rekja til strandsjávarins kringum landið, það er að
segja allt hálfsvifið og ýmsar tegundir krabbaflóa og annarra svif-
dýra, þar á meðal einhver hluti rauðátunnar. í öðru lagi það svif,
sem á uppruna sinn í hafinu suður- og suðvestur af landinu, og
berst með straumum inn á íslenzka hafsvæðið. í þessurn flokki er
mikill hluti rauðátunnar og allt það svif, sem er einkennandi fyrir
úthafið sjálft. Því hefur verið haldið á loft, sérstaklega af dönskum
haffræðingum, að svifið, sem berst að landinu úr úthafinu, væri
algjör kjarni þeirrar átu, sem finnst í íslenzkum sjó. Einn þessara