Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1966, Blaðsíða 39

Náttúrufræðingurinn - 1966, Blaðsíða 39
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 33 — 1910. Island. — Handbuch der regionalen Geologie. Stuttgart. lleck, Hans 1922. Úber vulkanische Horstgebirge. — Zeitschrift fiir Vulkano- logie 4: 155—181. Sonder, R. A. 1938. Zur magmatischen und allgemeinen Tektonik von Island. — Schweiz. Min. Petr. Mitt. 18: 429—436. Spethmann, Hans 1908. Vulkanische Forschungen im östlichen Zentralisland. — Neues Jahrb. f. Min. Geol. u. Palaontol. Stuttgart. — 1930. Geographische Aufgaben in Island. — Deulsche Islandforschung 2: 150-175. Thoroddsen, Þorvaldur 1906. Island. Grundriss der Geographie und Geologie. Petermanns Mitt. — Erg. Band 32. Gotha. Tryggvason, Tómas 1943. Das Skjaldbreid-Gebiet auf Island. Eine petrograph- ische Studie. — Bull. Geol. Inst. Upsala 30: 173—320. Þórarinsson, Sigurður 1961. Iceland. — A Geography of Norden: 203—233. Oslo. — 1964 a. Formálsorð. — Jakob H. Líndal: Með liuga og hamri. Reykjavík. — 1964 b. Surtsey. Eyjan nýja í Atlantshafi. Reykjavfk. SUMMARY A Comparison of Tablemountains in Iceland and the Volcanic Island of Surtsey off the South Coast of Iceland. by Gudmundur Kjartansson Museum of Natural History, Departmenl of Geology and Geograpliy, Reykjavik. Terms like Inselberge, tablemountains and several others liave been sug- gested by foreign explorers for a special type of volcanic mountains in Iceland. In Icelandic tliey are called stapar (sing. stapi). Tliese are isolated mountains with steep sides and flat or gently convex tops. Near the base and usually up to a level above tlie middle of their sides the stapis consist of móberg (i. e. basaltic hyaloclastic and more or less palagonitisised rocks) and pillow-lava, but the top with its sharp eclges is made up of lava flows. All these rocks are of Late Pleistocene age (Fig. 1). ín the first decades of this century it was debated by geomorphologists, mostly Germans, whether these volcanoes owed their peculiar shape to erosion or to tectonic forces, i. e. whether they were Zeugenberge or Horste. The latter view gained ground as time went on, without being proved, however, in the case of any single stapi. In 1943, after studying some stapis in South-western Iceland, the present writer pointed out a third possibility: that the stapis were piled up by subglacial eruptions. According to this hypothesis the móberg and pillow- lava structures at the base are the result of rapid chilling in the melt water, whereas tlie normal flows of lava on the top were extruded subaerially when the mountain had emerged above the ice surface. The steep walls of the sur- rounding ice prevented distant spreading of the erupted material and moulded the mountain almost into its present shape.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.