Náttúrufræðingurinn - 1969, Blaðsíða 68

172
NÁTTÚRU FRÆÐINGURINN
væng kvenfuglsins, og taldi hann öruggt að þarna væri um rauð-
höfðaönd að ræða. Þrátt fyrir þetta verð ég að telja vafasamt að
ákvörðun þessi sé óyggjandi, enda er tæplega hægt að greina kven-
fugla þessara tegunda að nema með nákvæmri skoðun handsamaðra
fugla. Blume (1968) getur um þetta par og telur, að kvenfuglinn hafi
verið rauðhöfðaönd, en hann styðst eingöngu við ákvörðun Bertels
Bruun. — Hinn 13. júní sáu Jón B. Sigurðsson og fleiri paraðan
ljóshöfðastegg á sama stað á Alftavogi, en ekki var reynt að ákvarða
kvenfuglinn til tegundar í það skipti.
15. Dagana 13. og 14. nóvember 1967 fylgdist Jón B. Sigurðs-
son með stökum Ijóshöfðastegg á Reykjavíkurtjörn. Var þetta full-
orðinn fugl og örugglega óparaður. Hélt hann sig með tjarnarrönd-
unum á vök við útfallið úr norðausturenda tjarnarinnar, en sást
ekki eftir 14. nóvember. Þessi steggur var kvikmyndaður af sjón-
varpsmönnum. Auk þess tók Jón nokkrar ljósmyndir af lionum,
og ljirtist ein þeirra hér (1. mynd).
Eins og sést hér að framan má telja ljóshöfðaöndina alltíðan
flækingsfugl hér á landi. Af 15 athugunum eru 11 frá vor- og sumar-
mánuðunum (maí til ágúst) og fjórar frá vetrinum (nóvember til
janúar). Ljóshöfðinn hefur sézt ýmist paraður (5 athuganir) eða
stakur (5 athuganir — óvíst í 5 tilvikum) og oftast í fylgd með rauð-
höfðaöndum. Aldrei hefur sézt meir en einn ljóshöfði með vissu
í einu. Og rétt er að taka það fram, að hingað til hefur enginn getað
sannað hvort kvenfuglar, sem hér hafa sézt paraðir ljóshöfðasteggj-
um, voru 1 jóshöfðaendur eða rauðhöfðaendur. f sjálfu sér er það
ekkert óeðlilegt að ljóshöfða skuli verða svo oft vart hér á
landi sem raun ber vitni. Eins og fyrr segir slæðast rauðhöfðar
fremur oft til Ameríku, og rauðhöfðaendur merktar á íslandi hafa
endurheimzt 13 sinnum á austurströnd Norðurameríku, allt frá
Nýfundnalandi til Vesturindía. Tel ég sennilegt, að flestir ljóshöfð-
ar, sem hingað til lands ná, komi í slagtogi við íslenzkar rauðhöfða-
endur, sem snúa aftur eftir vetrardvöl vestan hafs. Er hér sennilega
fyrst og fremst um blönduð pör að ræða. Hliðstætt fyrirbæri er vel
þekkt meðal anda, en yfirleitt parast þær á vetrarstöðvunum eða
snemma vors áður en þær koma á varpstöðvarnar. Á þennan hátt
geta endur sömu tegundar frá tveimur ljarlægum stöðum hitzt og
parað sig að vetrinum („abmigration“, Thomson 1923, sbr. Dorst
1961).