Náttúrufræðingurinn - 1976, Page 49

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
151
Sigurður Jónsson og Karl Gunnarsson:
Nýjung í sæflóru Islands
Útbreiðslusaga sjávarþörunga er þekkt í mjög fáum tilfellum.
Eitt þessara tilfella er grænþörungurinn Codium fragile (Sur.)
Hariot (1. mynd), sem fannst í fyrsta sinn við ísland í apríl 1974,
nánar tiltekið í Hvalfirði. Þessi þörungstegund er ættuð úr Kyrra-
liafi. Þaðan barst hún í Norður-Atlantshaf í byrjun 19. aldar og
hefur verið að ryðja sér til rúms þar síðan. Hennar er fyrst getið
við strendur Irlands árið 1808. Þaðan berst hún fyrst til Skotlands.
Síðan finnst hún við Holland og Noreg um aldamótin 1900. Við
Danmörku verður hennar vart árið 1919 og nokkrum árum síðar
við Svíþjóð. Upp úr síðari heimsstyrjöldinni finnst hún í fyrsta
sinn við Atlantshafsströnd Frakklands. Þaðan breiðist hún suður á
bóginn og inn í Miðjarðarhaf, þar sem hún tekur sér bólfestu kring-
um 1950. Tegundin er nú algeng við meginlandsstrendur Evrópu
að heita má frá Miðjarðarhafi allt norður til Tromsö í Noregi. Erá
Evrópu mun tegundin liafa borizt yfir Atlantshafið til Norður-
Ameríku, þar sem hennar er fyrst getið árið 1957.
Alls staðar, þar sem Codium fragile hefur setzt að í N.-Atlants-
hafi, fjölgar tegundin sér ört, oft rneira en góðu hófi gegnir. Við
austurströnd N.-Ameríku er hún þannig orðin vágestur á skelfisk-
miður, einkum í ostndryggðum. Þessa öru úthreiðslu á tegundin
eflaust að þakka aðlögunarhæfileikum sínum og sérstæðum fjölgun-
arháttum. Eftir því sem hezt er vitað, eru plönturnar í Atlantshafi
eingöngu kvenkyns. Karlplöntur hafa aldrei fundizt þar, enda þótt
bæði kynin séu til í Kyrrahafi og æxlist þar með eðlilegum hætti.
Samt sem áður mynda kvenplönturnar í Atlantshafi kynfrumur,
sem hafa þá náttúru að spretta upp í nýjar plöntur án þess að
frjóvgast. Þær plöntui', sem þannig verða til, eru kvenkyns og haga
sér eins og móðurplönturnar. Því leggjum við til, að á íslenzku
verði nafnið hafkyrja haft um þessa tegund. Auk þessa óvenju-