Náttúrufræðingurinn - 1978, Qupperneq 15

Einar Jónsson:
Skynsamur hvalur
Eftirfarandi saga er rituð eftir frá-
sögn Björns Jónssonar frá Flateyri og
segir frá óvenjulegri og næsta ótrú-
legri hegðan hrefnu, er lent hafði í
netadræsu, sem festst hafði á haus
hennar, þannig að liún var eins og
múlbundin, gat ekki opnað skoltinn,
og virtist ekkert bíða nema hægur
hungurdauði.
Það mun hafa verið í júlímánuði
árið 1971, að vélbáturinn Trausti ÍS
2, fjögurra tonna trilla frá Flateyri,
var á handfæraveiðum grunnt út af
Sléttanesi milli Arnarfjarðar og Dýra-
fjarðar. í áhöfn bátsins voru þrír
menn, Jteir Jón S. Jónsson skipstjóri
og eigandi bátsins, sonur lians Björn
(eftir hverjum frásögnin er höfð), og
Tryggvi Marteinsson, allir frá Flat-
eyri. Þeir bátsverjar höfðu verið við
skakrúllurnar frá því snemma rnorg-
uns og fram eftir degi. Fiskur var
fremur tregur er leið á daginn, og
voru mennirnir komnir í aðgerð milli
þess sem hljóp á lijá þeim. Veður var
mjög gott, svartalogn og sléttur sjór,
utan smá undiralda barst úr norðri.
Þetta var ofur venjulegur dagur hjá
þessum trillukörlum. Þeir gengu að
störfum sínum og ekkert markvert bar
til tíðinda. Hrefna sást koma upp
nokkuð frá trillunni og var þarna á
dóli um hríð. Ekki veittu skipverjar
hvalnum mikla athygli í fyrstu, enda
næsta algengt að sjá hrefnu á þessum
slóðum.
Er frá leið tóku þeir félagar þó að
gefa þessum gesti frekari gætur, því
hann liagaði sér nokkuð óvenjulega.
Hvalurinn virtist hvorki í ætisleit
þarna né á ferðalagi í ákveðna stefnu,
heklur sveimaði hann stöðugt í ná-
grenni við bátinn rétt í vatnsskorp-
unni. Allt framferði hans bar vott urn
forvitni og að liann hefði einhvern
áhuga á trillunni.
Eins og áður sagði liélt hrefnan sig
mjög í vatnsskorpunni eða rétt undir
henni. Kom skepnan upp ekki ein-
göngu til þess að blása, heldur lét
lnin sig fljóta upp undir yfirborðið
þannig að örlaði á hornið (bakugg-
ann) og sveimaði þannig um, en lét
sig svo síga í djúpið öðru hverju. Allt
æði hvalsins var rólegt, en þar sem
liann kom stöðugt nær og nær bátn-
um á þessu sveimi sínu, fór mönn-
unum að verða tíðlitið til hans. Fóru
þeir nú að fylgjast með ferðum hrefn-
unnar þar sent hún fór sjaldnast
dýpra en svo, að greina mátti dökkan
skugga hennar, þar sem hún fór um
undir yfirborðinu.
Er hrefnan hafði lónað þarna um
hríð, sáu bátsverjar, að einhver ein-
Nátíúrufræðingurinn, 48 (1—2), 1978
9