Náttúrufræðingurinn - 1978, Blaðsíða 59

svala og gufan þétt. Með þessu móti
má ná sýnum af vatni, þéttri gufu og
óþéttanlegum gastegundum. Út frá
mælingum á borholum er síðan hægt
að finna efnasamsetningu djúpvatns-
ins sem iiæðir inn í þær við háan
þrýsting og hita.
Sýnum var safnað við Kröflu og
Námafjall í nóvember 1976 og ágúst
1977. í síðari ferðinni var ætlunin að
ná sýnum úr siimu borltolum og fyrr,
en vegna aðstæðna við Kröflu tókst
þetta ekki og voru sýni tekin úr fjór-
um nýjum borholum.
Kvikasilfri og arseni í óþéttanlegu
gasi var safnað með því að leiða
ákveðið rúmmál af gasi gegnum
H.,S04/KMn04 upplausn sem bind-
ur þessi efni. l’il að halda kvikasilfri
<>g arseni í sýnum af vatni og þéttri
gufu, var H2S04/KMn04 l>ætt í sýn-
in og þau höfð í Pyrex glerílátum.
Kvikasilfur var mælt með atom-
gleypniaðferð (Ólafsson 1974) en ar-
sen með natriumborohydríði og silf-
urdiethyldithiokarbamat litaraðferð
(APHA 1971). Nákvæmni við arsen-
greiningu var rnetin með 7 mælingum
á vatni úr holu 10 í Bjarnarflagi, sem
gáfu 160 ± 7.9 /xg l-1 (4.9%) en 1 /tg
er 0.000001 gramm. Mælinákvæmni á
kvikasilfri í vatni er talin vera um
2% við 20 ng l-1 en 1 ng er
0.000000001 grannn.
Niðurstöður
Samkvæmt fyrri vitneskju um svæð-
ið (Ólafsson 1979) ]>á hafði haustið
1971 mælst 61 /ig As h1 1 frárennsli
holu 4 við Námafjall og 115 jug As
1_1 í frárennsli holu 7 á sama svæði.
Arsen var ekki mælanlegt í lindum
við Mývatn, þ. e. minna en 5 /tg 1_1.
í september 1973 voru tekin sýni á
þessum slóðum til kvikasilfursgrein-
inga (Ólafsson 1979). Niðurstöður
þeirra voru, að í köldum lindum við
Mývatn væri 0.9—2.6 ng Hg h1, í
volgum lindurn 2.2—3.7 ng Hg h1 og
í frárennsli borhola í Bjarnarflagi við
Námafjall var 34.6 ng Hg h1 við
liolu 4 og 29.1 ng Hg h1 við holu 7.
I töflum 1 og 2 keinur það fram
að meira er af kvikasilfri og arseni í
djúpvatni við Námafjall og Kröflu
heldur en er í lindavatni við Mývatn,
ennfremur er mun meira arsen við
Námafjall cn Kröflu. bað sést einnig
að arsen gufar lítt upp, því mest er
það í vatnsfasa, og mælingar á óþétt-
anlegu gasi leiddu hvergi í Ijós mæl-
anlegt rnagn. Bornar sarnan við mæl-
ingarnar frá 1971 á arseni í frárennsli
ljorhola, benda niðurstöður í töflu 2
ekki til ]>ess að neinar verulegar breyt-
ingar hafi orðið á arseni í djúpvatni
við Bjarnarflag í ]>eim umbrotum sem
orðið hafa síðan í árslok 1975. Krana-
vatnsstaðall Alþjóða heilbrigðismála-
stofnunarinnar (WHO) kveður á um,
að arsen megi ekki vera ofan við 50 fig
h1. Nú er háhitavatn frá Bjarnar-
flagi ekki notað sem kranavatn og
vatn frá borholunum sígur niður í
sprungur í grennd við Kísiliðjuna.
Styrkur kvikasilfurs í djúpvatni við
Kröflu reyndist ærið misjafn, eins og
fram kemur í töflu 1. Ennfremur er
ljóst að kvikasilfri er mjög gjarnt að
gufa upp, því drjúgur hluti þess er í
þéttri vatnsgufu og gasi. Auk ]>ess sem
mismikið kvikasilfur er í djúpvatni
við Kröflu, þá er í því mjög mismikið
af gasi (tafla 1). Þótt fjöldi kvikasilf-
ursmælinga sé takmarkaður virðist
53