Náttúrufræðingurinn - 1978, Blaðsíða 70

2. mynd. Fótur vorflugu. Gaddar og
sporar á legg eru sýndir.
yíir- (superior), mið- (intermediate) og
undirlimum (inferior appendagés) (4.
mynd d). Allir eru þeir breytilegir að
lögun og stærð. Yfirlimirnir eru
stærstir og mynda plötur í laginu eins
og eyru (4. mynd f, g), fingur (4.
mynd d, e) eða skeiðar (4. mynd m).
Miðlimirnir liggja rnilli yfir- og undir-
lima, og sjást oft ekki, nema horft sé
aftan á afturbolinn. Þeir eru oft odd-
dregnir (4. mynd d). Undirlimirnir
beinast oftast upp á við, meðfram
innri brún 9. liðar, og vísa aftur um
miðlínu afturbols (4. mynd d, g).
Hafa verður í huga að flugan getur
dregið 9. og 10. lið inn, og að lim-
irnir eru hreyfanlegir.
Áttundi kviðskjöldur á afturbol
kvenflugna af ættinni Limnephilidae
er nokkuð umbreyttur, og hafa þær
3 raufarplötur (vulvar scales) (5.
mynd d). Níundi liður er kítínhring-
ur, sem getur verið mjór hjá sumum
tegundum, en sést vel, t. d. hjá Limne-
philus affinis (5. mynd d, e), þar senr
hann umlykur 10. lið (raufarpípuna).
Hjá öðrum tegundum er 10. liður
venjulega stærri og liafa flestar teg-
undir limi á honurn, sumar iill pörin.
Mismunur milli karlflugna og kven-
flugna er ekki alltaf augljós við
fyrstu sýn. Hjá íslensku tegundunum
hafa karlflugurnar öll þrjú pörin af
limum, en kvenflugurnar ekki. Allar
íslenskar vorflugur, nema Agrypnia
picta (3. mynd c, d, e), tilheyra æti-
inni Limnephilidae og eru því með
raufarplötur á áttunda kviðskildi.
Einnig hafa karlflugurnar æxlunar-
lim, sem skagar út milli undirlima, en
þetta líffæri er oft dregið inn í aftur-
bol. Það kemur líka að gagni við kyn-
greiningu að athuga, hvort afturbolur
er útþaninn af eggjum.
Kynfærin eru mjög flókin líffæri,
og eru einkennandi fyrir hverja teg-
und, og eru þau notuð við tegunda-
greiningu.
Rétt er að taka fram að stærð hverr-
ar tegundar er breytileg, og lengcl
framvængja, sem er gefin fyrir hverja
tegund, er aðeins til hliðsjónar. Þegar
liðir eru nefndir í lyklinum, er átt
við liði afturbols.
Vorflugur er best að veiða í skor-
dýraháf, annað hvort þegar þær eru
á flugi eða háfa þær í gróðri. Mest
veiðist af þeim í mýrum og flóum,
þegar háfað er í starargróðri. Best er
að setja flugurnar í 70% alkóhól og
geyma þær í því. Þannig haldast þær
linar og kynfærin sjást vel. Sá galli
fylgir þessari aðferð að litbrigði á
vængjunum geta breyst. Einnig má
þurrka vorflugur og setja þær á
prjóna. Þá þarf fyrst að drepa þær í
etergufu, þannig að baðmull er vætt
í eter og sett á glasbotn og þerri-
pappír yfir, svo að flugan komist ekki
í snertingu við raka baðmullina.
Tappi er hafður í glasinu. Síðan er
notuð svipuð aðferð og þegar fiðrildi
eru sett á prjóna, en gæta verður mik-
illar varúðar við vorflugur, því að
þær eru miklu viðkvæmari en fiðrildi.
Ef vorflugur eru þurrkaðar er hætta
64