Náttúrufræðingurinn - 1989, Blaðsíða 3

Sveinn P. Jakobsson og
Guðmundur Ó. Friðleifsson
Jarðbik í holufyllingum
í Skyndidal, Lóni
INNGANGUR
Náttúrufræðingar, einkum þeir er
vinna á náttúrugripasöfnum, verða að
vera undir það búnir að fá til athugun-
ar ýmsar óvæntar sendingar. Ein slík
barst Náttúrufræðistofnun Islands í
lok ágúst 1985 frá tveimur áhuga-
mönnum um steinafræði á Egilsstöð-
um. Þetta var lítil holufylling úr blá-
grýti, útötuð í þykkri olíu. Með henni
var miði sem greindi frá því að holu-
fyllingin hefði fundist á Lónsöræfum
og hefði lekið úr henni olían. Eins og
skiljanlegt er, var þessum upplýsing-
um tekið með nokkurri varúð í fyrstu.
Allar efasemdir hurfu hinsvegar þegar
rætt hafði verið við sendandann,
Helga Bragason menntaskólakennara
á Egilsstöðum, og Björn Ingvarsson
tæknifræðing, en hann og Kristbjörn
Þorbjörnsson fundu holufyllinguna.
Björn og Kristbjörn höfðu farið til
náttúruskoðunar í innsta hluta
Skyndidals hinn 17. ágúst 1985 (bréfl.
upplýsingar 18. okt. 1985). Þeir gengu
inn úr Hoffellsdal yfir í Skyndidal,
fóru síðan yfir Lambatungnajökul og
að rótum Lambatungnatinds. Nokkur
hundruð metra frá sporði jökulsins
komu þeir að sérkennilegu hraunlagi
sem alsett var holufyllingum. Þeir
hjuggu í eina holufyllinguna sem stóð
út úr bergveggnum og sáu þá að hún
var að rnestu fyllt svörtu seigfljótandi
efni. Björn og Kristbjörn tóku sýni af
þessari fyllingu, og það var hún sem
seinna barst Náttúrufræðistofnun. Þar
skammt frá sáu þeir aðra holufyllingu.
Hún var brotin en leifar af tjöru-
kenndu efni voru í botni hennar og
lágu dökkir taumar niður bergið.
Björn Ingvarsson og Helgi Bragason
fóru aftur á umræddan stað hinn 1.
september 1985 og tóku þá fleiri sýni
og könnuðu næsta nágrenni staðarins.
Höfundar þessa pistils fóru tvær
ferðir að Lambatungnatindi þetta
haust, hinn 19. september og 3.-5.
október. Staðhættir voru þá athugaðir
og fjöldi sýna tekin, þar á meðal 36
holufyllingar nreð jarðbiki. Ekki lék
neinn vafi á því að jarðbikið hafði sest
til í holum bergsins á þeim tíma þegar
það ummyndaðist af jarðhita.
Jarðbiksfundurinn í Lambatungna-
tindi er einstakur þar sem þetta er
fyrsti fundur jarðolíu hér á landi
(Sveinn P. Jakobsson og Guðmundur
Ó. Friðleifsson 1986). Margir kunna
að velta því fyrir sér hvers vegna jarð-
bikið hafi ekki fundist fyrr. Líklega er
það fyrst og fremst vegna þess hversu
einangraður staðurinn er, en einnig
ber að gæta þess að einungis fáar
Náttúrufræðingurinn 59 (4), bls. 169-188, 1990.
169