Náttúrufræðingurinn - 1989, Qupperneq 10

Tafla 1. Efnagreiningar (þyngdarprósent) á bergsýnum frá Lambatungnatindi. Chemical
analysis of rock samples from Lambatungnatindur. Analyses by Níels Óskarsson, Nordic
Volcanological lnstitute.
Sýni 10905 10906 10915 10913
SiO? 47,42 47,68 48,79 49,47
TiO, 3,81 4,19 3,81 1,91
ai2o3 13,32 13,03 13,48 13,68
Fe203 9,63 6,87 7,61 6,95
FeO 3,59 7,63 5,61 2,25
MnO 0,21 0,24 0,21 0,21
MgO 5,25 6,12 5,10 6,21
CaO 9,93 9,68 9,39 9,57
Na20 2,81 2,47 3,31 2,81
K,Ö 0,36 0,26 0,56 0,95
p2o5 0,49 0,17 0,53 0,16
h2o 1,71 0,63 0,36 3,55
CÖ2 0,74 0,45 0,37 1,60
Summa 99,27 99,42 99,13 99,30
NI 10905: Milligerðarbasalt; jarðbikshraunlagið, sýni tekið 2 m frá neðra borði.
NI 10906: Milligerðarbasalt; næsta hraunlag undir jarðbikshraunlaginu, sýni tekið 1 m frá neðra borði.
NI 10915: Milligerðarbasalt; næsta hraunlag ofan á jarðbikshraunlagi frá neðra borði. nu, sýni tekið 2 m
NI 10913: Póleiít; laggangur sem sker surtarbrandinn; sýni tekið 0,5 m frá neðra borði.
og efnagreiningarnar bera með sér. í
jarðbikshrauninu (Tafla 1, sýni f0905)
greindist 1,71 % vatn (HzO) og 0,74
% koldíoxíð (C02). Nær allt vatnið og
koldíoxíðið hefur bæst við bergið við
ummyndunina. Við þær aðstæður sem
hér hafa ríkt hefur vatnið átt þátt í að
mynda ieirsteindir og zeólíta, en kol-
díoxíð hinsvegar kalsít og síderít
(járnspat). Smásjárathugun sýnir að
allt það basaltgler sem var í grunn-
massa bergsins hefur breyst í brúnar
leirsteindir, sömuleiðis allir ólivín-
kristallar. Með tilvísun til niðurstaðna
frá Surtsey (Sveinn P. Jakobsson og
J.G. Moore 1986), þar sem allt bas-
altgler er orðið að leir við 100°C, en
ólivín byrjar að ummyndast við 120°C,
þá má ætla að ummyndunarhiti í jarð-
bikshraunlaginu hafi e.t.v. náð 120°C
í lengri eða skemmri tíma. Það er erf-
itt að segja nákvæmlega um þann há-
markshita sem þarna hefur ríkt. Ekki
hefur fundist vottur af klóríti og leir-
steindum með blandlögum, berghitinn
hefur þar af leiðandi aldrei náð 200°C
(sbr. Hrefna Kristmannsdóttir 1979).
Flestar minni holur og sumar stærri
holur í jarðbikshraunlaginu eru fylltar
ummyndunarsteindum. Auk jarðbiks-
ins hafa fundist þar við röntgengrein-
ingar og smásjárgreiningar 10 tegund-
ir steinda: brennisteinskís, kalsít,
kvars (þ.e. 3 afbrigði þess: agat, berg-
kristall og jaspis), límonít, zeólít, ópall,
seladónít, síderít, smektít og e.t.v. trí-
176