Náttúrufræðingurinn - 1989, Blaðsíða 14

6. mynd. Holufylling úr jarðbikslaginu (NI 10853). Sýnið er 5,5 cm á hæð. Ein stór og
allmargar minni jarðbikskúlur eru neðan til í holunni. Myndunarröð steinda er sú sama
og sést á 5. mynd og á forsíðumynd heftisins. An amygdale from the asphalt-bearing
lava. The sample is 5.5 cm in height. The paragenetic sequence ofminerals is the same as
seen in Fig. 5, and on tlte front cover of this issue. (Ljósm. photo Sigurgeir Sigurjónsson).
mörg þúsund kolvetnasambönd í jarð-
olíu, þau skiptast aðallega í tvo hópa,
svokölluð alífatísk, og arómatísk kol-
vetni. Einfaldasta kolvetnið inniheld-
ur aðeins eina kolefnisfrumeind en
flóknustu sameindirnar meir en 100
kolefnisfrumeindir. Auk þeirra eru í
jarðolíu lífræn brennisteinssambönd,
súrefnissambönd og nitursambönd.
Suðumark hinna fjölmörgu kolvetna
er mjög breytilegt. Þannig eru sum í
gasformi við venjulegar aðstæður á yf-
irborði jarðar, einfaldasta gastegundin
er metan (CH4), suðumark þess er
-161,5°C. Fjöldi kolvetna er fljótandi
við t.d. 20°C, hér má nefna sem dæmi
n-hexan, (C6H14), suðumark þess er
68,7°. Þá eru kolvetni sem eru í föstu
formi við venjulegar aðstæður, t.d.
pyren (Clf)H10) (sbr. 7. mynd), en
suðumark þess er 393°C, en bræðslu-
mark 156°C. Hér er komin skýringin á
hinni breytilegu seigju jarðbiksins í
Lambatungnatindi. Ur opnum holu-
fyllingum hafa eimast upp hin léttari
og rokgjarnari kolvetni og leðjan þá
smám saman orðið seigari. Á sama
hátt hafa þau jarðbikssýni, sem varð-
veitt hafa verið í opnum ílátum á
Náttúrufræðistofnun, öll orðið föst
viðkomu og lyktarlaus á 2-3 árum.
Hefðbundnar olíuefnagreiningar
180