Náttúrufræðingurinn - 1989, Blaðsíða 35

Anei-gosið framleiddi um 2,1 km3
samtals af nýju bergi, þar af 0,4 km3
af gjósku og 20,7 km2 hraun. í Anei-
gosinu var töluverð virkni neðansjáv-
ar út af norðausturströnd eyjunnar og
fylgdi þeirri virkni allnokkur sjávar-
skriðumyndum (tsunamis) sem olli
töluverðum vandræðum í strandhér-
uðunum í Kagoshimaflóanum. Einnig
reis þar sjávarbotninn töluvert vegna
innskotavirkni.
Gosið 1914 er með þeim mestu sem
orðið hafa í Sakura-jima. Þá urðu
bæði gífurlegar sprengingar og meiri-
háttar hraunflæði. Um 3 þúsund mil-
jón tonn af hraunkviku, eða 1,5 km3 af
hrauni og 0,5 km3 af gjósku, ullu út úr
gígunum og flæddu niður hlíðar fjalls-
ins. Heildarflatarmál hraunanna er
23,7 km2. Þetta gos hafði margvíslega
fyrirboða: jarðskjálfta, breytingar á
lindum og vatnsborði brunna, vaxandi
hita í jörð og strandlínubreytingar.
Gosið byrjaði að morgni þess 12. jan-
úar með gufumekki sem síðan breytt-
ist í svartan gjóskumökk með glóandi
flyksum. Reis mökkurinn upp í 7-8
þúsund m hæð og í honum gekk á
með þrumum og eldingum. Jarð-
skjálfti upp á 6,1 á Richterkvarða olli
gífurlegu tjóni í borginni Kagoshima
vestan sundsins. Þar féllu 162 hús eða
eyðilögðust og 109 manns fórust. Dag-
inn eftir, hinn 13. janúar varð hámark
gossins er mikil gjóskuhlaup æddu
niður hlíðarnar. Þennan dag hófst
einnig aðalhraunrennslið sem var frá
tveim gígum, öðrum vestan í fjallinu
en hinum að suðaustan. Eystri
hrauntaumurinn rann út í sundið á
milli Sakura-jima og lands þar sem
það var mjóst, Seto-sundið, 360 m
breitt og 72 m djúpt og fyllti það upp.
Síðan hefur Sakura-jima verið Iand-
fast við Osumi-skagann. Á eyjunni
bjuggu um 21.000 manns þegar þetta
gos hófst. Daginn fyrir gosið, hinn
11. janúar, byrjaði fólk að flýja frá
Sakura-jima og strax er gosið hófst
byrjuðu menn að streyma burt og
hjálparlið kom frá Kagoshima á bát-
um og skipum til þess að flytja fólkið.
Manntjón varð því ekki mikið í þessu
gosi, en vitað er að a.m.k. 23 menn
drukknuðu á sundi burt frá eynni.
Eignatjón varð hins vegar gífurlegt og
byggð hefur ekki orðið nærri því jafn
mikil aftur á Sakura-jima og var fyrir
gosið.
Árið 1939 varð smágjóskugos í fjall-
inu. Töluvert hraunrennsli varð í gosi
árið 1946, Showa-gosinu, annars var
kyrrt þar til hinn 13. október árið
1955. Þá hófst gos sem staðið hefur
síðan. Gosið byrjaði með kröftugri
sprengingu. Hrauntjarnir og litlir gúl-
ar mynduðust framan af í toppgígnum
í Minami-dake en var jafnóðum eytt
af sprengingum og nú orðið er ein-
göngu um sprengivirkni að ræða.
Sprengingarnar hafa yfirleitt verið af
þeirri gerð sem kallast vulkanian og
gjarnan nokkuð kröftugar en stundum
hefur fjallið blásið úr sér stanslausum
gjóskumekki í nokkra daga samfleytt.
Sprengingunum fylgja drunur, jarð-
skjálftar og bomburegn. Gosmökkur-
inn stígur venjulega 2-3 km upp frá
toppgígnum en fer sjaldan upp fyrir 4
km (5 km yfir sjávarmál). Sprenging-
arnar framleiða bombur og grjót-
blokkir og gjósku sem er allt frá grófri
ösku niður í örfínt ryk. Einstöku
kröftugustu sprengingarnar framleiða
vikur og smá gjóskuflóð.
Þetta gos eða gosskeið hefur aldrei
haft í för með sér neinar kröftugar
náttúruhamfarir en það hefur haft
þeim mun meiri langvarandi áhrif á
allt líf og starfsemi í nágrenni við fjall-
ið. Margar sprengingar verða í fjallinu
á hverju ári sem kasta gjósku upp í
loftið. Hún berst yfir nágrennið og
veldur þar usla. Sundið á milli Sak-
201