Samvinnan - 01.06.1969, Qupperneq 33

mennirnir ekki á togara ellegar
gerast heiðarlegir rúsínuheild-
salar ellegar grípa til þess ráðs-
ins sem þykir einna vænlegast
um þessar mundir og hlaupast
eins og byssubrenndir til Ástra-
líu? Æ, af hverju þrauka menn
yfirleitt á hverju sem gengur?
Bakarinn bakar og smiðurinn
bangar og presturinn heldur ó-
ti'auður áfram að vanda um við
galtóma kirkjubekkina. Köllum
þetta þvermóðsku eða ósk-
hyggju eða einberan barnaskap
eða sláum því föstu ef það kem-
ur okkur í betra skap að blaða-
menn hljóti að vera gæddir al-
veg óvenjulega harðgerðu lang-
lundargeði. En prísum þá fyrir
seigluna samt fremur en gerum
hróp að þeim. Gloppurnar í
gjörningaþoku atvinnuknapanna
í pólitík eru blaðamönnunum að
þakka. Án þeirra væru ekki einu
sinni fréttir innanum pólitísku
hnúturnar sem rísa eins og mý-
vargur af síðum íslensku dag-
blaðanna. í Valhöll pólitíska
berserksins er aðeins gefið út
eitt dagblað. Það er á snærum
flokksins og það er allt prentað
með feitu letri og það flytur
lýðnum maraþonræðuna sem
hann flutti fyrir austan Fjall
um síðustu helgi — búinn heil-
agur. Og á hverri síðu er svona
líka hugguleg mynd af ræðu-
garpinum.
Það er nú líka orðið tímabært
að ég ljóstri því upp að því fer
fjarri að ég sé að biðja um ópóli-
tísk dagblöð hér á íslandi. Ég
er ekki heldur að gera því skóna
að dagblöðin okkar séu pólitísk-
ari og hlutdrægari og nærsýnni
en til dæmis blöðin í Venesuela
eða í Ytri-Mongólíu eða þar sem
niðjar Búans og Bretans kvelja
svarta í Suður-Afríku. Blað sem
hefur alls enga pólitík hefur
heldur alls enga sál, og um hlut-
drægnina og einstefnusjónar-
miðin er það skemmst að segja
að við þurfum ekki aldeilis út-
fyrir Evrópu til þess að finna
tugi og hundruð dagblaða þar
sem ritstjóranefnan er pappírs-
kall með gjallarhorn í kokinu og
afleita samvisku bak við mikil-
úðlegt andlit. Sumstaðar nenna
valdsmennirnir ekki einu sinni
að veifa kallinum sínum framan
í fólkið: á Spáni og hjá Nato-
bræðrum vorum í Portúgal og
í hinni voldugu óútreiknanlegu
sívitnandi Rússíá. Manni verður
líka hugsað til aumingja Grikkj-
ans, og voru Tékkarnir ekki ein-
mitt fyrir skemmstu að enlur-
reisa nefnd eina þarna í landinu
sínu fyrir austan tjald sem á að
gefa blaðamönnunum forskrift-
ina slagorðin og tóninn og svo
stálbrynjaða nýuppgerða öreiga-
hyggju í kaupbæti.
Ég er semsagt alls ekki á móti
pólitík í blöðunum. Víst á mál-
efnabaráttan erindi í þau; hvar
ætti hún þá heima ef ekki þar?
En ég er jafn eindregið á móti
því að pólitíkin gagnsýri blöðin
og að pólitískir eintrjáningar
tröllsligi þau og að heiðvirðum
ærukærum blaðamönnum sé nán-
ast stuggað út í horn eins og
óþægum krökkum.
Ég vil að pólitíkin þjóni blöð-
unum en ekki öfugt. Það er satt
að hér heimafyrir hefur mjakast
eins og hálfa dálkslengd í rétta
átt á undanförnum árum. Blaða-
mennirnir hafa heimt fáeina
þumlunga af landi sínu síðan
heimsstyrjöldinni lauk. Sumir
þeirra misstu að vísu höfuðið í
þeirri sókn en það er önnur
saga, og ég leyfi mér að fullyrða
að þeir hafi þá látið líftóruna
fyrir hinn góða málstað.
Pólitísku gæslumennirnir á
blöðunum eru fyrir bragðið ekki
útaf eins forhertir eins og á upp-
vaxtarárum mínum þegar
kvennafar andstæðinganna eða
drykkjuskapur (nema hvoru-
tveggja væri) varð tilefni flenni-
fyrirsagna í blöðunum. Þeir eru
ekki alveg eins blindaðir af al-
mætti sínu. Þeir sjá skímu um
þessar mundir sem sýnist svona
eins og á stærð við skráargat.
Þeir eru til dæmis að mestu
hættir að draga einkalíf manna
inn í umræðurnar, og eins og
ég vék að áðan þá beita þeir í
vaxandi mæli vinnubrögðum
felumyndateiknarans fremur en
að sleppa „óheppilegum“ fréttum
með öllu — stundum. En forsíðu-
frétt stjórnarblaðanna getur enn
þann dag í dag allt eins verið
felufrétt stjórnarandstöðublað-
anna, og öfugt eins og nærri má
geta.
Blaðkostur okkar er ekki á
marga fiska hvað gæðin snertir.
íslensku dagblöðin þættu ekki
beysin þar sem blaðamennska er
iðkuð í alvöru og þar sem líf
blaðamannsins er ekki sífelldur
blindingsleikur við stórsnúðuga
stórlaxa og þar sem blaðamaður-
inn fær að halda boðorðin sín í
heiðri óáreittur af aðvífandi
delinkventum: Þú skalt ekki
sulla saman fréttum og skoðun-
um. Þú skalt ekki lauma áróðri
inn í fréttadálka þína. Þú skalt
aðskilja vandlega fréttaefni og
stjórnmálapex. Til þess eru rit-
stjórnarsíðurnar að viðra stefnu-
málin. Þú skalt hvorki hleypa
nafnlausum pennariddurum í
prentsvertuna né gerast skugga-
baldur sjálfur. Þú skalt þora að
leggja nafn þitt við ritsmíðar
þínar. Þú skalt ekki uppræta
fréttir heldur þvert á móti hlúa
að þeim. Þú skalt segja þær eins
og þú veist þær sannastar...
Það er dæmalaust kaldhæðnis-
legt að nú um sumarmál lauk
hinu fyrsta almenna blaða-
mennskunámskeiði sem Blaða-
mannafélag íslands efnir til.
Héldu ekki þaðan með vottorð
upp á vasann liðlega þrjátíu
vinnufúsar sálir? Einu sinni
mætti maður sjálfur á ritstjórn-
arskrifstofu og hafði líka vottorð
upp á vasann. Einu sinni var
vonin.
En það er skoðun mín að nú
sé draumurinn búinn. Siðbótar-
ögnin er of seint á ferðinni.
Stjórnmálaflokkarnir eru þegar
búnir að setja sig í þær stelling-
ar að þess verður ekki langt að
bíða úr þessu að blöðunum verði
haldið á floti með styrkjum af
almannafé. Þá kvað prentfrels-
inu eiga að vera borgið!
En þá er einmitt runnin upp
óskastundin í lífi hins pólitíska
atvinnumanns og hann getur
sagt blaðamanninum að sigla
sinn sjó. Hvað kærir hann sig
um fréttir? Það er pólitíska
kvörnin sem þarf að fá að mala
í friði. „Hér er pokinn þinn, lags-
maður; og nú er ég ekkert upp
á þig kominn lengur!“
Ræðurnar kappans geta bunað
fyrirstöðulaust í gegnum blöðin.
Myndirnar af honum orðið
stærri og fleiri og mikilfenglegri.
Fólkið sem kom á vornámskeið-
ið hjá blaðamönnunum hefði átt
brýnna erindi á stjórnmálanám-
skeið.
Gísli J. Ástþórsson.
tifpttiMíi

Sfl. th\. Sð. árg.
MIUViKUDAGí H 7. MM
fAMBpl
mm
90. Ibl. — FlmralixUoor J4. tptii 19«. — 5J. ír».
Dagur
39. árjtwiRwr — Ákurcyrí, |ófcíuda*l«n IS. *jmJ -
1STVTT LAND
íslendiiMiif-feafflM
33