Samvinnan - 01.02.1970, Síða 23

tækisíns þurfa ekki að eiga neitt
hlutafé. Þetta gæti bent til þess,
að ástæða sé til að endurskoða
löggjöfina. Við verðum að geta
búið fyrirtækjum okkar svipuð
skilyrði og erlend fyrirtæki búa
við, eigi þau að vera samkeppnis-
fær.
Nú eru uppi háværar raddir
um að afskriftir miðist við end-
urkaupsverð. Það afskriftaform,
sem við höfum búið við, hefur í
verðbólguþjóðfélagi átt sinn þátt
í því að fyrirtæki eru sífellt í
rekstrarfjárvandræðum. Einfald-
ast er að skýra þetta út með
dæmi. Maður, sem hyggst hefja
atvinnurekstur, kaupir sér jarð-
ýtu á 3,5 millj. kr. Hann á ýtuna
skuldlausa og hyggur á atvinnu-
rekstur á heilbrigðum grundvelli.
Hann lifir á því að reka ýtuna,
en samkeppnin er hörð. Jarðýt-
una má afskrifa á fimm árum,
og er miðað við 1800 vinnustund-
ir á ári, en líftími ýtunnar er gef-
inn upp 9000 vinnustundir. Hann
leggur því samvizkusamlega af-
skriftirnar fyrir í sparisjóðsbók,
18,5% af kaupverði ýtunnar á
ári, sem eru skattfrjáls og skulu
notast til endurnýjunar atvinnu-
fyrirtækisins. Að fimm árum
liðnum er ýtan slitin og seld fyrir
„slikk“. En eigandinn á nú af-
skriftirnar á bankabók 3,5 millj.
kr. og hyggst nú hefja næsta
fimm ára tímabil og kaupa sér
nýja ýtu. Nú kostar jarðýtan hins
vegar 6 milljónir kr. Maðurinn á
því ekki annarra kosta völ en að
skulda upp undir 50% í nýju ýt-
unni og stendur nú mun verr að
vígi en á fyrstu fimm árunum.
Auðvelt er að reikna út, að þegar
tíu ár eru liðin, er allt útlit fyrir
að rekstur stöðvist.
Að vísu er þetta mjög einfalt
dæmi, en segir þó sína sögu.
Vafalaust mætti lengi ræða af-
skriftareglu skattalaganna út frá
þessu dæmi. Það er t. d. óhentugt
að afskrifa ýtuna með jöfnum
afskriftum á fimm árum. Eðli-
legra væri að afskrifa hana á
fimm árum, en eigandi réði
hversu mikið á hverju ári. Það
gefur auga leið, að sé ýtan notuð
mun meira en 1800 stundir t. d.
fyrsta árið, nær eigandi ekki að
afskrifa raunverulegt slit, og
skattyfirvöld reikna honum ýt-
una meiri eign en hún raunveru-
lega er. Þetta getur aftur komið
einkennilega út, ef eigandinn
gerði tilboð í tímafreka mann-
vh'kjagerð. Fyrstu 1800 vinnu-
stundirnar mundi hann reikna
gjald fyrir ýtuna út frá því að
leggja 18,5% af kaupverði henn-
ar skattfrjálst til hliðar sem af-
skriftir. Verði vinnutíminn hins
vegar lengri sama árið, verður
hann að reikna með skattlagn-
ingu alls gjaldsins, og stöndum
við þá frammi fyrir þeirri þver-
sögn, að einingarverðið hækkar,
ef um svo stór verk er að ræða,
öfugt við það sem eðlilegt gæti
talizt.
Freistandi er að ræða nánar
um skattalöggjöfina, þótt ekki sé
unnt að gera henni nein skil í
svo stuttri grein. Mig langar þó
til að minnast lítillega á vaxta-
frádráttinn. Samkvæmt lögum
má draga vaxtagreiðslur frá
skattskyldum tekjum. Það hefur
lengi vakið athygli manna, að
engin mörk eru fyrir því, hversu
háar vaxtagreiðslur mega vera til
þess að vera frádráttarhæfar.
Flestir íslendingar, sem komnir
eru til manndómsára, hafa feng-
izt við húsbyggingar og þekkja,
að eigin vinna við byggingu er
undanskilin skatti upp að ákveðn-
um vinnustundafjölda. Vinni eig-
andi fram yfir það, skal hann
greiða skatta af vinnu sinni.
Jafnframt er eigin vinna aðeins
frádráttarhæf við byggingu eins
húss. Selji aðili af einhverjum
orsökum húsið og hefji byggingu
annars, skal hann greiða skatt af
eigin vinnu, nema þeim prósentu-
fjölda sem síðara húsið er stærra
en það fyrra. Vinni eigandinn
hins vegar lítið sem ekkert í
húsinu, en slái lán, eru allir vext-
ir frádráttarhæfir án nokkurs
efra marks, hversu oft sem hann
kaupir, selur og byggir. Virðist
mörgum þetta rangt, þar eð þjóð-
hagslega sé hagkvæmara, að
menn vinni við byggingu hússins
sjálfir en að þeir auki þrýsting-
inn á lánamarkaðinum.
Það hlýtur að vekja athygli
manna, að vaxtafrádragið mis-
munar mönnum þar sem sízt
skyldk Hátekjumaður, sem greið-
ir 100 þús. kr. í vexti, minnkar
með því skattgreiðslur sínar um
50—60 þús. kr. Láglaunamaður,
sem greiðir litla skatta, hefur
hins vegar sáralitla hjálp af
vaxtafrádrættinum, þar eð sú
upphæð, sem hann greiðir í
vextþ hefði að mjög litlu leyti
farið í skatta.
Það er og mál manna, að til
vaxtafrádragsins megi rekja
veruleg skattsvik. Maður, sem á
góða eign en skuldar lítið, getur
sparað sér verulega skattgreiðslu.
Hann gefur út skuldabréf á
handhafa með veði í eigninni,
rétt eins og við gefum út víxil.
Hann lætur þinglýsa bréfinu
sem skuld á eignina, en selur það
ekki, heldur geymir það í banka-
hólfi. Á gjalddaga lætur hann
bréfið í innheimtu í banka, greið-
ir af því og fær kvittun fyrir
greiðslu. Síðan fer hann aftur í
bankann sem eigandi bréfsins og
sækir greiðsluna. Setjum svo, að
bréfið sé að nafnverði 1 milljón
kr. og vextir 8%. Heildarvaxta-
greiðsla frádregin á skattaskýrslu
samkvæmt kvittun er þá 80 þús.
kr., og hlutaðeigandi sparar sér
40—50 þús. kr. í skattgreiðslu.
Vert væri einnig að velta nokk-
uð fyrir sér skattgreiðslum er-
lendra fyrirtækja á íslandi, svo
sem verktakafyrirtækja sem
vinna hér að mannvirkjagerð.
Þessi fyrirtæki skulu greiða hér
skatta og skyldur, en þeim er í
lófa lagið að komast hjá þeim
flestum. Líti t. d. út fyrir hagnað
hjá fyrirtækinu, sýnir það fram
á að dótturfyrirtæki þess erlend-
is eigi þær vélar, sem unnið er
með. Dótturfyrirtækið hækkar
síðan leiguna á vélunum, þar til
fyrirtækið hér stendur á núlli og
greiðir engin gjöld. Þannig flytja
þessi fyrirtæki fjármagn milli
landa og endar allt e. t. v. á
bankareikningi í Sviss.
Hér gefst ekki tóm til frekari
vangaveltna, en æskilegt væri að
menn rökræddu almennt um
áhrif löggjafar ríkisvaldsins á at-
vinnu- og efnahagslíf þjóðarinn-
ar. Mér segir svo hugur um, að
margt mætti betur fara. Opnar
umræður og vakandi áhugi þjóð-
arinnar gætu miklu áorkað. En
sá er helztur galli okkar eftir-
vinnuþjóðfélags, að tómstundir
gefast vart til annars en hvíldar,
og menn verða sljóir fyrir þjóð-
félagsmálum og umbótum.
Guðmundur G. Þórarinsson.
Dagur SigurSarson:
„NEYTTU Á MEÐAN Á NEFINU
STENDUR!"
I.
Ég er sá sem ég er. Ég er
ég og ég kem til dyranna einsog ég
er klæddur í það og það skiptið.
Ég er ég.
Frjálsræðishetjurnar góðu príluðu
yfir borðstokkinn og kíktu
kríngum sig í ónumdu landi:
Eingin gjaldheimta hér!
Reisum bú hér!
II.
Ýliblær á kinn mér
selta í vitum
löður við tær
gimburskel og hrúðurkall
í vinstra brjóstvasanum
og safi sem litar skálmarnar
grænku á leiðinni heim
sólin sem kyssir mig
brunakossi á nefbroddinn
og stelpan sem bíður
á hólnum og fitlar við strá
allt þetta elskar mig
III.
mig mig elskar mig
einkum þó sólin einkum stelpan
sólin sem dansar á himninum
stelpan sem bíður á hólnum
stelpan sem bíður í sólinni
sólin sem dansar um stelpuna
stelpan og sólin á hólnum
elska mig og ég
elska þær líka á hólnum.
IV.
Eingin gjaldheimta hér!
26. ættliðurinn: ég
herra 1556-7104
skeindi mér áðan
á gjaldheimtuseðlum í fjörunni.
Ég er sá sem ég er. Ég er
ég og ég held því áfram. Er
á meðan er.
19