Samvinnan - 01.12.1971, Blaðsíða 29

þyrftum sjálf að verða boð-
orðasmiðir. Ég held að maður-
inn sé nokkuð samur við sig,
þegar um er að ræða verk í trú
og kærleika, o.g við getum lært
af reynslunni og sögunni, og
við getum reiknað með að í
þessari löngu sögu mannkyns
og mannlegra samskipta hafi
komið í ljós og skýrzt nokkur
tiltekin gildi sem virðast vera
varanleg. Ef við tökum boð-
orðin, þá endurspegla þau
kannski slik varanleg gildi. En
þarmeð er ekki sagt að allar
breytingar séu til hins verra.
Við verðum að vera við því bú-
in að taka afstöðu á ný með
tilliti til nýrra og breyttra þjóð-
félagshátta.
Árni: Mér hefur þótt þessi um-
ræða bera dálítinn keim af því
sem kaþólskum er oft borið á
brýn, að þegar þeir fara að
þetta dæmi afþví það liggur
mér svo nærri.
Árni: Já, en yfirleitt finnst
mönnum, að þegar vikið er að
k.istilegu siðferði, þá sé það
eitthvað í sambandi við kyn-
ferðismál. Það má eftilvill
skjóta því hér að, að kannski
er þessi hluti boðorðanna
hvergi dyggilegar í heiðri hald-
inn en í því hundheiðna landi
Sovétríkjunum.
SAM: Var ekki Páll postuli
nokkuð frjálslyndur í kynferð-
ismálum? Mig minnir að hann
gæfi mönnum ráð í þeim efn-
um, sem varla þættu mjög
kristileg nú á dögum.
Dr. Björn: Já, hann hafði dá-
lítið undarlegar hugmyndir um
kynhvötina, en það er ekki
sama og kynferðislíf.
Martin Schongauer: Kristur biöst fyrir í grasgarðinum .
tala um siðferði, þá snúist um-
ræðan fyrst og fremst um kyn-
ferðismál.
Hólmfríður: Ég tók nú bara
Séra Sigurður: Það er sko ekk-
ert frelsi til nema kærleikur-
inn, og þegar kærleikurinn er
að verki, þá er ekki svo hætt
við að troða fótum aðra menn.
Hippasiðgæði
SAM: Þið talið um upplausn
gamalla hefða og forma. Þá
kemur mér í hug það sem er
að gerast vestan hafs i ýmsum
svokölluðum hippanýlendum,
þar sem menn eru greinilega
knúðir af samkennd og kær-
leika til að stofna stór sam-
eignarheimili, þannig að allir
eiga allt saman, bæði ástir og
annað. Er þetta i sjálfu sér
nokkuð ókristilegt eða illt, ef
það er sprottið af kærleiks-
hvöt?
Séra Sigurður: Það þarf nú
ekki endilega að vera sprottið
af kærleika.
Dr. Björn: Meginathugasemd
mín við þetta fyrirbrigði er
einfaldlega, að það fær ekki
staðizt. Mannfræðin hefur veitt
okkur rækilegar upplýsingar
um það, að slíkt sambúðarform
einsog þarna virðist vera fyrir
hendi, til dæmis með algerlega
frjálsum ástum, fái ekki þann
varanleik og festu sem nauð-
synleg eru mannlegu samfélagi.
Þetta eru einfaldlega söguleg-
ar og mannfræðilegar rök-
semdir, sem virðast sýna
framá þetta.
Árni: En eru ekki til fjölmarg-
ir kynþættir sem hafa allt
annað form á fjölskyldulífi,
form sem hefur verið mjög
stöðugt?
Dr. Björn: Það voru uppi hug-
myndir, þegar mannfræðin var
einungis stunduð í hæginda-
stólum, þ. e. a. s. þegar ein-
hverjir spekingar sátu og lásu
ferðalýsingar trúboða og skáld-
uðu svo í eyðurnar, um þróun
samfélagshátta, og þá sérstak-
lega í kynferðismálum, og þá
kom fram sú kenning, að fyrsta
stigið hefði verið það sem kall-
að var hóphjónaband. Síðan
hefði það þróazt uppí fjölkvæni
og fjölveri, en við værum á
æðsta stigi þróunarinnar með
einkvæni. En þetta fyrirbrigði,
hópkvæni, er allsendis óþekkt,
hversu frumstæðir sem þeir
þjóðflokkar eða ættbálkar eru,
sem hafa verið kannaðir. Ef
gerðar eru tilraunir í þessa átt
nú á dögum, þá hef ég ekki trú
á öðru en það sé stundarfyrir-
brigði, og að það leysist upp,
en önnur form komi í staðinn,
semsé að ekki sé um neinn var-
anleik að ræða.
Gunnar: Ég held að hippa-
hreyfingin sé viðbrögð æskunn-
ar við firringnuni, sem ég
minntist á, og þarna sé jafn-
vel á ferðinni tilraun til að
vinna bug á einmanakennd.
Heimurinn hefur stækkað og
við höfum til dæmis einn ágæt-
an samnefnara fyrir skipan
þjóðfélagshátta nú á dögum
sem heitir „iðnrikið". Það virð-
ist vera eitt heljarmikið
skrimsli eða kerfi, sem mað-
urinn er farinn að þjóna undir.
Samfara þessu hefur orðið mik-
il breyting á manngildi. Nú á
dögum er það einkum metið
eftir því, hve mikinn skerf ein-
staklingurinn leggur til fram-
leiðslunnar. Iðnríkið er neyzlu-
þjóðfélag sem þarfnast æ meiri
framleiðslu, og þá verður eng-
inn tími til að lifa mannsæm-
andi lífi. Ég held að hippa-
hreyfingin sé viðbrögð og andóf
við þessu.
Árni: Auðvitað er hér um að
ræða viðbrögð við þessari svo-
kölluðu firringu, sérstaklega
vegna þess að í stóriðju gerist
það, að starf manna verður
algerlega ópersónulegt. Menn
eru negldir niður við örlítinn
hluta af starfseminni, hafa
enga yfirsýn yfir hana, vita
ekki hvað er verið að framleiða
eða til hvers. Þeir hafa ekki
heldur áhrif á, hvert fram-
leiðslan fer og svo framvegis.
Þessvegna er hippahreyfingin
meðal annars viðbrögð við
þessu, en í þvi sambandi mætti
einnig nefna nýju vinstrihreyf-
inguna, ýmiskonar nýmarx-
isma, sem einnig andæfir firr-
ingunni.
Sigurður Örn: En hvað eigum
við þá að kalla hippahreyfing-
una? Eigum við að kalla hana
uppgjöf gagnvart þessum hlut-
um?
Dr. Björn: Birtist ekki hippa-
hreyfingin í svo mörgum
myndum? Það eru til afbrigði
sem eru algjör uppgjöf, hópar
sem segja sig úr lögum við
mannlegt samfélag um stund-
arsakir. En það má líka líta á
hippahreyfinguna á jákvæðan
hátt, þ. e. a. s. sem uppreisn
gegn þessari kerfisbundnu ög-
un á mönnum nú á dögum. En
í sambandi við þetta sem þú
sagðir, Árni, um að strax væri
farið að tala um kynferðismál
þegar talið bærist að kristilegu
siðferði, þá skil ég þig svo, að
þér finnist ástæða til að kristi-
legar siðgæðishugmyndir kæmu
29