Samvinnan - 01.12.1973, Side 13

HANGIKJÖT ER HÁTÍÐAMA TUR
LJjölóLytdan.
L
J L d tik
ina
Yfar atiœfy
Í Lanýibjöti frd oLL
me
REYKHÚS
SAMBANDSINS
strendur, þá væri sannarlegt
þarfaverk fyrir fróða menn að
komast að og benda á hvemig
í því getur legið.
P. J.
2. Nafnið kaupfjelag.
Fyrir nokkrum árum var í
einhverri ritgjörð í blöðunum
(mig minnir í „ísafold")
minnzt á, hver munur væri á
„kaupfjelögum“ og „pöntunar-
fjelögum“, og höfundurinn
komst að þeirri niðurstöðu, að
þau ein fjelög væru kaupfjelög,
sem hefðu skuldlausa verzlun,
en hin ekki. Litlu síðar ritaði
Torfi í Ólafsdal ritgjörð sína í
„Andvara" 1893 og gjörir þar
þann skilmun í þessu efni, að
kaupfjelög sjeu þau ein, er af-
hendi vörur gegn borgun út í
hönd, svo sem flest slík fjelög
erlendis. En fjelögin hjer á
landi, sem sama augnamið
hafa, sjeu að eins „pöntunar-
fjelög", er hafi ekki enn náð í
þá tá að geta heitið „kaup-
fjelög". Þessa sömu skilgrein-
ing hefur nú Guðjón Guðlaugs-
son í ritgjörð sinni hjer framar
í ritinu.
Jeg ætla nú að gefa dálitla
upplýsingu um þetta nafn
„kaupfjelag". Jeg hygg að orðið
sje ekki gamalt, einmitt jafn-
gamalt kaupfjelagi Þingeyinga.
Að minnsta kosti veit jeg með
vissu, að þótt einhver málfróð-
ur maður geti grafið upp þetta
orð einhversstaðar í málinu, þá
voru ekki forkólfar kaupfje-
lagsins hjer svo málfróðir. Þeir
bjuggu þetta orð til — sem
ekki var mikill galdur — ein-
mitt handa þessu fjelagi og
samskonar fjelögum. Orðið var
engin tilraun til að þýða nöfn-
in á fjelögum með sama augna-
miði erlendis, því þau voru hjer
að kalla ókunn þá, enda er það
ekki heldur orðrjett þýðing á
þeirra nöfnum, þótt það sje
notað.
Orðið getur átt við hvert það
fjelag, sem framkvæmir kaup-
skap. En höfundarnir vildu að-
greina þetta nýstofnaða fjelag
(K. Þ.) frá eldri verzlunarfje-
lögum; því nafnið gæti annars
orðið hjálp til þess að draga
það í þeirra fótspor. Þess vegna
vildu þeir ekki kalla það „verzl-
unarfjelag". Auk þess vakti það
og þá fyrir, að þetta væri ekki
verzlun í venjulegum skilningi,
sem hjer var verið að stofna.
Ekki vildu þeir heldur kalla
það „pöntunarfjelag"; fyrst og
fremst af því, að það orð er
ljótt, og þar næst af því, að það
nær ekki til eins meginatriðis
í tilgangi fjelagsins, og það er
að koma gjaldeyri fjelags-
Áður
hörðum
höndum -
meö
atrix
mjúkum
höndum
13