Samvinnan - 01.12.1973, Síða 51

einhverja góða hugmynd.
Og nú sat hann þarna og glennti í sundur
bréfaklemmu. Ekki hafði svefninn orðið honum
til liðsinnis. Öðru nær. Hann var ráðvilltari
núna en í gær og hann misþyrmdi klemmunni
og fann hvernig oddurinn stakkst í fingurinn.
Blóð spratí fram, fyrst hægt, en svo stækkaði
blóðdropinn æ meir og minnti á blöðru á
sautjánda júní og hann sleikti blóðið og fann
járnbragð uppí sér. Afhverju þurfti þetta leið-
indaverk endilega að lenda í hans hlut? hugs-
aði hann, eins og honum þótti vænt um þetta
tré. Hann spyrnti í gólfið og ók sér á stólnum
út að glugganum. Já, honum þótti vænt um
þetta tré og enn meir núna, af því að hann
vissi hvað til stóð. Þetta tré hafði gefið
almanakinu líkt og aukna dýpt. Það sagði fyrir
um komu vorsins og þegar sölnuðu laufin
feyktust ráðvillt til og frá um portið, þá vissu
menn að vetur fór í hönd. Oft hafði Þráinn
undrazt, hvernig það hafði getað náð slíkum
þroska hér í þessu umhverfi, stofninn svo gild-
ur og blöðin iðgræn. Rætur þess hlutu að
teygja sig um allt portið og langt undir þetta
stóra hús. Djúpt ofan í moldina sótti það nær-
ingu sína, óx og dafnaði, líkt og vildi það storka
öllum heiminum. Á hverju vori kom þröstur
og bjó sér hreiður I trénu, alllaf I sama krik-
anum ár eftir ár, og hann söng af jafnmiklu
skeytingarleysi og tréð óx, söng hátt og dill-
andi, eins og hann væri að reyna að segja
fólkinu I þessu húsi frá einhverjum fögnuði,
sem því hafði yfirsézt. Þrösturinn söng um
víðáttuna, mjúk, flögrandi ský, dögg á strái og
lyngi. En aðallega söng hann um frelsið og
tónarnir ýfðu við einhverju innan I Þráni, líkt
og kæmu þeir þar við kristalsögn.
Hve margan vetrardag hafði Þráinn ekki
horft út um þennan glugga, grandskoðað nær-
liggjandi hús, rannsakað hverja sementsörðu,
eða horfí á fólkið á gangstéttunum, fólk sem
hann þekkti nú orðið eins og buxnavasa sinn,
þekkti næstum því hvert andlit. Mest hafði
hann þó starað fram fyrir sig og óskað þess
að eitlhvað gerðist, sem myndi rjúfa þetta
hræðilega tilbreytingarleysi, eitthvað . . . óeirð-
ir, loftárás, sama hvað það var, bara að líf
hans færi I gang á ný.
Þannig leið veturinn, fullur af döprum, köld-
um hugsunum. En svo kom vorið og þrösturinn
settist að I trénu. Söngur fyllti loftið, og bjöllu-
kliður frá ritvélum og þessi söngur kölluðust
á, og fólkið í húsinu varð næstum glatt í
bragði. Þrösturinn söng um lífið eins og Þrá-
inn mundi það frá því hann var lítill drengur.
Handan við endalausa daga og nætur var smá
Ijósop, gluggi út í veröldina eins og hún
hafði verið, áður en þessir fjórir glerveggir
luktust um hann.
Já, svona hafði þetta verið og nú átti hann
að sjá um að eyðileggja þetta tré, deyða það
eina, sem gerði lífið í þessu húsi einhvers
virði.
Innanhússíminn tók að hringja og Þráinn
hrökk í kút. Kannski var það forstjórinn, hugs-
aði hann . . . Hvað myndi gerast ef hann
neitaði að svara, ekki aðeins í þetta eina
skipti, heldur alltaf, bryti sér leið út úr hringn-
um, út úr þessari pappírsveröld, þar sem ó-
kennilegar tölur og stafir iðuðu líkt og maur-
ar á þúfu? Ef hann neitaði að svara í símann
og ekki eingöngu það, heldur neitaði að fara
eftir fyrirmælum forstjórans, neitaði að fara
eftir öðrum kröfum en þeim, sem hjartað í eig-
in brjósti gerði til hans?
í huganum sá hann fyrir sér nýjan heim.
Þar voru ekki þessi yfirþyrmandi glerbákn,
engar götur, engin umferðarljós. Hann gat
heyrt trén vaxa og dýrahjarðir fóru um slétt-
urnar og hann sá sjálfan sig reika um I nátt-
úrunni, vissulega svangur, en engu að síður
frjáls maður. Hann myndi vakna til hungurs
að morgni, endalaust hungur, og sofna út frá
því á kvöldin. Ekki þó samskonar hungur og
þjakaði hann núna. Stundum var engu likara
en hann væri þakinn áli að innan, ekki aðeins
maginn, heldur einnig brjóstholið, höfuðið, allt.
Þakinn þessum steingráa málmi og verið að
skrapa hann allan með skörðóttu dósaloki eða
bitlausum hníf.
Já, hvað myndi gerast ef hann neitaði að
svara, neitaði að gera það sem honum var
sagt? Skyldu þeir ekki rífa hann á hol? . . Þeir
hverjir? . . . þeir, bara þeir . . . ÞEIR. Rífa
hann á hol, hæðast að honum, þangað til hann
kæmi aftur, skríðandi á fjórum fótum, auð-
mjúkur, biðjandi, og hringurinn myndi lokast
um hann á ný.
Síminn hélt áfram að hringja, burr. . . urrrrrr
og minnti á villidýrin I skóginum og flugurn-
ar lágu afvelta I gluggakistunni. Hann tók upp
tólið, en varð að halda því með báðum hönd-
um. Það var eins og hann hefði rétt sem
snöggvast stigið út úr mannheimi, en væri nú
kominn aflur. Allt var svo framandi og röddin
I símanum óvinveitt.
„Mætti ég koma með reikning til uppáskrift-
ar?“ sagði þessi rödd.
„Gjörðu svo vel,“ sagði hann og lagði tólið
á. Hann leit út úr glerbúri sínu og sá hvar
stúlka kom gangandi I gegnum stóra salinn,
framhjá bókhaldsvélum, sendisveini að gant-
ast við vélritunarstelpur og fulltrúum með lítil,
grá nafnskilti á borðinu hjá sér, eins og þessir
fulltrúar væru vélar, sem þyrfti að merkja
vandlega vegna vörutalningar um áramót.
Stúlkan opnaði dyrnar og afhenti honum reikn-
ing. Hann var yfir tíu þúsund pappírsrúllur og
Þráinn skrifaði upphafsstafi sína neðst til hægri
og rétti stúlkunni síðan reikninginn aftur. Bros
lifnaði I munnviki og sem snöggvast gleymdi
Þráinn trénu og forstjóranum. Honum sýndist
brjóstin titra innan I peysunni og augun kalla
á sig. Hann langaði að faðma þessa stúlku og
gleyma sér andartak. En svo rankaði hann við
sér, . . . dauðans vitleysa. Þessar hugsanir
voru úr lausu lofti gripnar, allt var gagnsætt,
veggirnir, húsið og jafnvel fólkið sjálft. Stúlk-
an var farin og Þráinn fór aftur að horfa út um
gluggann, horfði á tréð í portinu, þar sem
það teygði greinarnar í áttina til hans, einn
stór faðmur, titrandi eins og brjóst stúlkunnar.
Aftur var bankað á dyrnar, enn eitt kvabbið.
Það var Margrét, gjaldkeri hjá fyrirtækinu.
„Viltu gjöra svo vel að skrifa uppá þessa
peningabeiðni?“ sagði hún. Aftur setti hann
upphafsstafina neðst til hægri, alltaf á sama
stað, vissi naumast uppá hvað hann var að
skrifa, vissi aðeins að þetta var grænn, ílang-
ur miði, þess háttar sem komið var með til
hans mörgum sinnum á dag. Upphæðin hefði
alveg eins getað verið hundrað milljónir. Það
breytti engu, bara skrifa nafnið sitt, segja já,
aldrei snúa þversum. Hann fékk Margréti
beiðnina aftur.
„Takk fyrir,“ sagði hún og brosti. Alltaf þetta
sama, „takk fyrir," og svo bros. Þó hann hefði
rekið rýting í bakið á henni, hefði hún ekki
gleymt brosinu og svo, „takk fyrir.“
Klukkan var tíu og um ellefuleytið myndi
kranabíllinn koma. Þráinn fór nú í alvöru að
hugsa um, hvernig hann gæti snúið sér í
þessu.
„Þú lætur ekki traðka á þér,“ hafði konan
sagt þegar hann fór að heiman í morgun,
„alls ekki.“
„En atvinnan?“ hafði hann sagt.
„Þú getur fengið þér aðra,“ sagði hún. Það
vantaði ekki að hún skildi hann og að því
var mikill léttir. En að skipta um starf eftir
tuttugu og fimm ár á sama stað, það var
hægara sagt en gert.
í fyrstu datt honum í hug að fara til for-
stjórans og segja honum eins og var, hann
gæti því miður ekki tekið þetta að sér. En
svo sá hann, að það var engin lausn, iréð
myndi engu að síður verða fellt. Þá kom
honum til hugar að safna undirskriftum. Já,
því ekki það, fá fólkið sjálft til að mótmæla.
Húsið mætti reisa annars staðar, nóg var
landrýmið í þessari borg. Auðvitað myndi þetta
jafngilda trúnaðarbroti. Hann hafði lofað for-
stjóranum að láta ekkert opinskátt um hvað
til stóð. En allt um það, eitthvað varð til bragðs
að taka. Hann sótti stóra pappírsörk ofan í
skúffu og rissaði upp smá formála, „við
undirritaðir" og svo framv. Fyrir neðan áttu
síðan nöfnin að koma og hann setti sitt þar
efst. Svo fór hann fram í salinn og bað fólkið
að hlusta á sig andartak. Hann sagði því hvað
til stóð, látlaust, en ekki í neinum ræðustíl,
fannst það ástæðulaust, málið lægi Ijóst fyrir.
Fólkið var greinilega mjög slegið, sumir jafn-
vel reiðir, afar reiðir. En að skrifa undir, það
var önnur saga. Það gat bitnað á því síðar
meir. Hvað um eftirvinnuna? Hún yrði kannski
felld niður. Eða sumarferðalagið, sem var á
næsta leiti, með ókeypis rútuferð og máltíð
á einhverju fínu hóteli?
„Já, en tréð,“ sagði Þráinn, „það er hundrað
ára gamalt eða meira.“ . . . Ekkert svar.
„Það er ekki stingandi strá hér i mílu fjar-
lægð,“ sagði Þráinn og vélritunarstelpurnar
voru farnar að greiða hver annarri eða snyrta
á sér neglurnar. Þráinn hélt áfram að tala,
en hópurinn fór að tvístrast og hinir reiðu
laumuðust líka burtu. Stelpurnar byrjuðu að
hamra á ritvélarnar á ný og orð hans köfnuðu
í hávaðanum. Enginn hafði fengizt til þess að
skrifa undir. Var það eftirvinnan eða ferðalag-
ið eða voru menn kannski hræddir um að fá
ekki gullúr, þegar þeir yrðu sjötugir?
Þráinn fór aftur inn til sín og í gegnum
þunna rúðuna sá hann samstarfsfólkið. Það
var þarna rétt hjá, en samt svo óralangt í
burtu. Hver og einn að þvælast um í eigin
veröld, enginn snertipunktur, líkt og tvær sam-
síða línur, sem ættu það aldrei fyrir sér að
mætast.
Hann settist niður og byrjaði að spila með
fingrunum á borðplötuna, líkti eftir hesti á
harðastökki og reyndi að hugsa í takt við það.
Svo hringdi síminn. Það var forstjórinn.
„Ja— ja, þá er kranabíllinn kominn," sagði
hann.
„Mætti ég finna yður andartak?" stundi Þráinn.
„Þá verðið þér að flýta yður.“ Þráinn lagði
tólið á, reif upp hurðina og hálf hijóp í gegn-
um aðalsalinn, þaðan fram á gang, síðan upp
stiga, pall af palli. Fólk hrökklaðist undan og
pappír þyrlaðist úr höndum þess.
„Hvað get ég gert fyrir yður?“ sagði for-
stjórinn, þegar Þráinn kom inn til hans.
„Ég vil ekki að þetta tré verði fellt," ruddi
Þráinn út úr sér og hann var lafmóður. Um
51