Samvinnan - 01.02.1977, Síða 18

Samvinnan - 01.02.1977, Síða 18
SAMBANDIÐ 1902—1916 Tími undirbúnings 1902 Hinn 20. febrúar var Sambandskaupfélag Þingeyinga stofn- að að Ystafelli, sama stofnun og nú heitir Samband íslenskra samvinnufélaga, enda vakti frá öndverðu fyrir stofnendum Sambandsins að það yrði með tímanum að landssamtökum. Stofnfélögin voru þrjú, Kaupfélag Þingeyinga, Kaupfélag Norður-Þingeyinga og Kaupfélag Svalbarðseyrar. Mælt var með því á stofnfundi að Sambandsfélögin efldu lánstraust sitt með því að lögtaka samábyrgð félagsmanna á skuldbindingum félagsins. Stjórn Sambandsins milli aðalfunda var falin einum manni, formanni sem jafnframt var framkvæmdastj óri. í þá stöðu var kosinn Pétur Jónsson frá Gautlöndum. 1903 Lágt saltkj ötsverð var aðaláhyggjuefni manna á aðalfundi Sambandsins. Áformað var að leita saltkjötsmarkaðar í Noregi, sem ekki tókst að því sinni, og að leggja aukna rækt Nýr vegur varðaður Kaupfélag Eyfirðinga (eða Pöntunarfélag Eyfirðinga eins og það var löngum nefnt) var eitt hinna grósku- minni kaupfélaga og mjög á fallanda fæti þegar Hall- grímur Kristinsson í Reykhúsum tók við forstöðu þess 1902. Hallgrímur kynntist samvinnuverslun Dana 1904—5, og árið eftir beitti hann sér fyrir gagngerðum breyt- ingum á skipulagi og starfsháttum félagsins, mjög í þá átt sem tíðkaðist i erlendum kaupfélögum og raun- ar líkt því sem vakað hafði fyrir Torfa í Ólafsdal. Mesta breytingin var sú að allar vörur félagsins voru seldar út úr búð og við lægsta tíðkanlegu kaupmanns- verði, en tekjuafgangi úthlutað til félagsmanna eftirá í hlutfalli við viðskipti. Einnig voru félaginu settar tryggilegar reglur um fjárreiður og eftirlit og sér í lagi um myndun sjóða, varasjóðs félagsins sjálfs og stofnsjóðs félagsmanna. Þá var í ráði að taka upp staðgreiðsluviðskipti al- farið, og í reynd voru skuldasöfnun sett þröng takmörk þótt hún yrði ekki sniðgengin með öllu frekar en í flestum kaupfélögum fyrr og síðar. Starfshættir Kaupfélags Eyfirðinga urðu á næstu árum og áratugum fyrirmynd kaupfélagsmanna víða um land, líkt og kaupfélagsskapur Þingeyinga hafði verið fram til þessa. Sláturhús Kaupfélags Eyfirðinga 1912 (reist 1907, stækkað 1911). Kjöt- tunnur í forgrunni, spýttar gærur á Mörhúsvegg til hægri, líkan nauts- og kindarhausa yfir kjötbúðardyrum á homi sláturhússins. við sauðasöluna til Bretlands; var Sigurður Jónsson, síðar á Arnarvatni, sendur með sauðaskipi til Bretlands til at- hugana um það mál. Rekstraráætlun Sambandsins nam 300 krónum. 1904 Ráðagerðir voru uppi um sameiginleg innkaup Sambands- félaganna og að fá umboðsmann fyrir þau í Kaupmanna- höfn auk Zöllners í Bretlandi. Sambandið kostaði mann til utanfarar, Friðbjörn Bjarnason, að reka ýmis erindi fyrir félögin, og voru slíkar sendifarir farnar sum næstu ár. Nokkur kaupfélög hófu, að forgöngu Búnaðarfélags ís- lands, tilraunir með linsöltun kjöts. Var það þá vandmeð- farið í verkun og geymslu, en útgengileg vara á dönskum markaði ef vel tókst til. 1905 Framkvæmdastjóraskipti urðu hjá Sambandinu, tók Stein- grímur Jónsson, sýslumaður á Húsavík, við af Pétri bróður sínum. Sambandsfélögunum fjölgaði um eitt, Kaupfélag Eyjafjarð- ar, sem skipt hafði verið út úr Kaupfélagi Svalbarðseyrar. Einnig var vitað að Pöntunarfélag Fljótsdalshéraðs og Kaupfélag Breiðdæla höfðu hug á aðild að Sambandinu. En aðalfundarfulltrúar töldu stækkun Sambandsins varla tíma- bæra þegar í hlut ættu fjarlæg félög með ólíku skipulagi. Víða hugðu menn á stofnun samvinnusláturhúsa, og þrír íslendingar voru við sláturnám á vegum Búnaðarfélagsins. 14
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104

x

Samvinnan

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Samvinnan
https://timarit.is/publication/340

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.