Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.04.1909, Blaðsíða 4

n
í hugsun og framkvæmd, verzlun við kaupmenn og við-
skiptum við kaupfjelögin. Pað er þessi gamli hugsunar-
háttur, bæði að hafa sem mestan stundarhagnað af við-
skiptunum og jafnframt hitt, að fara svo langt sem
komizt verður í því, að fá aðkeyptu vörurnar lánaðar,
og. s. frv., sem mestu ræður hjá þorra þeirra manna ,sem
taka þátt í kaupfjelögunum.
Verzlun kaupmanna er atvinna þeirra. Þeir hugsa því
fyrst og fremst um það, að þessi atvinna gefi sem mestan
ágóða í aðra hönd. Ágóðinn af verzluninni er kaup
þeirra eða laun. Samband kaupmannsins við viðskipta-
mennina er, fyrst og fremst, byggt á eigin hagsmunavon.
Parfir og hagsmunir viðskiptamannanna koma eigi til
sögunnar fyrri en þar á eptir. Með öðrum orðum: Kaup-
mennirnir verzla fyrir sig, og tilgangur þeirra er því sá,
að selja sem mest og fyrir sem hæst verð, en kaupa
aptur allt með sem lægstu verði. Um þetta er í sjálfu
sjer ekkert lastandi að segja, það er ekki nema eðlilegt
og mannlegt. Þannig er og viðskiptum einstaklinganna
almennt háttað.
í kaupfjelagsskapnum er þessu varið nokkuð á annan
veg. Kaupfjelögin eru fjelagsstofnanir. Hver einstakur
fjelagi þeirra, — stofnbrjefahafi — er meðeigandi í fje-
laginu. Verziun sú, er fjelagið rekur, er eign allra fje-
lagsmanna, og arðurinn af verzluninni lendir hjá þeim,
í hlutfalli við verzlunarmagn hvers einstaks fjelagsmanns.
Ef verzlun kaupfjelagsins eða viðskipti þess ganga vel,
þá er það hagur fyrir hvern einstakan fjelaga þess. Eins
er það, ef illa gengur, vegna skulda, vanskila eða ann-
arar óreiðu innan fjelagsins, þá er það tap eða skaði
fjelagsmönnum.
Af þessu er það ljóst að kaupfjelagsskapurinn miðar
að því, að gera verzlunina að almenningseign, ef svo
mætti að orði kveða. Kaupfjelögin, eða verzlun þeirra
er eign þeirra er skipta við þau, ef þeir eru fjelagsmenn
um leið. Kaupfjelagarnir eru þá sínir eigin herrar, eig-