Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.04.1909, Side 59

127
bætt gæti hinn mikla sjúkdóm mannfjelagsins: hina þjóð-
fjelagslegu neyð. Pað yrði of langt mál, að telja hjer
upp meðölin og lýsa þeim ýtarlega í sögulegu samhengi,
heldur verður við það að sitja, að taka það fram, að
allar umbótahreifingarnar, í þessa átt, hafa átt svipuðum
örlögum að sæta á endanum; þær hafa allar átt sitt
stundlega æfiskeið: æsku, starfstíð og ellidaga: takmark-
inu er ekki náð, eins og öllum er Ijóst. Það sem á
sínum tíma var eign fárra frumherja, varð síðar meir
sameign múgsins og að síðustu fleytifjöl íhaldsmann-
anna.
Sagan sýnir það, á síðari tímum, að þroskun fram-
kvæmdarlífsins er á sveimi milli endapunktanna á tveimur
fylkingarörmum: stjórnleysingjanna (Anarkista) er heimta:
frjáls veiting og frjáls nautn, eða fjelæginganna (Socialista)
er halda fram kröfunni: frá hverjum eptir efnum, til hvers
eptir þörfum.
Nú sem stendur er það auðsætt, að fjelagsfræði tutt-
ugustu aldarinnar mun vinna að því: að efla einstaklings-
frelsið, bera aptur hátt uppi merkisstöng hinnar óháðu
samkeppni, en berjast eindregið gegn öllum einkarjettind-
um einstakra manna og þá sjer í lagi einkarjettinum til
jarðeignanna.
Það sjást merki hinnar nýju tíðar í svo mörgu, meðal
annars í hinni alþjóðlegu hreifingu sem samvinnufjelags-
skapurinn er að fá, nú á dögum.
Framtíðin tilheyrir þeim, sem ungir eru i hugsun.
»Góðar hugsanir
geta ei dáið
fyr en vaxið hafa
af fræum þeirra
aðrar hugsanir
enn þá betri,
himinbornari,
hugum stærri.c