Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.04.1909, Side 77

Í45
ræmi og bandalag brestur eigi. En elztu samorkufje-
lögin: kaupfjelögin, eru allra þessara fjelaga ósamræmi-
legust, ófullkomnust, og ólíkust því sem tíðkast erlendis.
Að vísu bólar á tilbreytni til bóta á stöku stað, en eigi
verður enn með fullu ráðið, af þeirri reynslu sem þar
er fengin, hvernig festan verði og framgangur stefnunnar.
* *
*
1. Flest kaupfjelög vor eru að miklu leyti pöntunar-
fjelög en ekki kaupfjelög í þeim skilningi, að þau fylgja
þeirri verzlunarreglu: að hönd selji hendi svo einstak-
lingarnir sjeu jafnan skuldlausir. Sú meginregla erlendra
kaupfjelaga kemur því óvíða fram í íslenzku kaupfjelög-
unum. Til þess þó að tryggja fjelagsskapinn og halda
svo lítið í áttina er það víðast hvar regla að gegn til
tekinni pöntun komi ákveðin gjaldeyrisloforð. Sje þess-
ari reglu fylgt með fullri festu og alúð af stjórn fjelags-
ins og fjelagsmönnum, má við hana bjargast, en að eins
þó til bráðabyrgða. Misfellurnar vilja verða svo margar
af ýmsum ástæðum. í sjálfu sjer er þetta skuldaverzlun,
og skuldahættan ætíð talsverð í reikningslokin. Pað ætti
því aó vera hverju fjelagi hugleikið, að komast yfir þenn-
an þröskuld, með borgunina. Pöntunaraðferð má halda,
eins fyrir því, þar sem það þykir hentugra.
2. Pað hefir verið aðalregla kaupfjelaga vorra að hafa
sem lœgst vöruverð, án annars tillits til hins almenna
vöruverðs en þess, að »pöntunin« sje »neðan við búð-
arverðið«. Er þá eigi úthlutað öðrum ágóða en þeim,
sem felst í hinu lága vöruverði. Par sem þó eru sölu-
deildir, jafnhliða pöntun Ir sömu reglunni fylgt, svo það
getur komið fyrir að ágóðinn til úthlutunar verði eng-
inn, árum saman, annar en almennur ótti við söludeild
fjelagsins.
í þessari grein er aptur brotin önnur almenn megin-
regla kaupfjelaganna. Pað er enginn vafi á því, að þetta