Andvari - 01.04.1962, Page 89

ANDVARI
FRANZ LISZT
87
langa á næstu árum og hafði óhcmjulegar
tekjur af tónleikum sínum.
Eftir aS [icssi stöðugu ferðalög hófust,
fækkaði að sjálfsögðu fundum þcirra
Liszts og d’Agoult greifafrúar, en frúin
bjó með móSur Liszts í París, og bréfa-
samband höfSu þau stöSugt næstu ár.
En 1844 lauk sambandi þeirra aS fullu
og öllu. Og 1846 kom frúin fram hefnd-
um á Liszt, sem honum munu hafa sviSiS
ævilangt. Þá kom út skáldsagan Nélida
eftir Daniel Stern, en þaS var rithöfundar-
nafn greifafrúarinnar. Bókin er í raun-
inni lítt dulbúinn þáttur úr sjálfsævi-
sögu frúarinnar, og þar eru hinar veikari
liliðar Liszts og hin óviðfelldnari skap-
gerSareinkenni hans dregin ljósum og
miskunnarlausum dráttum.
Fundum þeirra Liszts og Schumanns
bar saman í Dresden 1840. Schumann
skrifar um tónleika hans í tímarit sitt,
Neue Zeitschrift fiir Musik, og lýsir mjög
sterkum orSum áhrifum Liszts á áheyr-
endur sína. Hann bætir viS: „Þctta er
ekki lengur píanóleikur einnar eSa ann-
arrar tegundar; hér tjáir sig djarfur per-
sónuleiki, sem örlögin hafa gefiS vald
listarinnar í staS vopnavalds til þess aS
sigra og drottna." En í hréfi til Clöru
Wieck, sem Schumann hafSi lengi veriS
heithundinn og gekk aS eiga síSar þetta
sama ár, segir hann: „ViS erum þegar
orSnir talsvert ókurteisir hvor viS annan,
og ég hefi oft ástæSu til bess, því aS hann
er allt of duttlungafullur, og honum
hefir veriS spillt meS dekri í Vín.“
Hér sem oftar mun Schumann liafa
fariS allnærri hví sanna. Því verSur ekki
neitaS, aS lýShyllin steig snillingnum til
höfuSs um tíma. Hann barst mikiS á,
ferðaSist í sér9tökum vagni, þat sem
fyrir var komiS stofu, svefnherbergi og
eldhúsi, og þjón hafSi hann, sem annaS-
ist hann að öllu leyti. SundurgerSin í
klæSahurSi mun ekki hafa veriS minni,
ef trúa má því, sem fært er í frásögur,
aS í fataskáp hans hafi veriS ekki færri
en 360 slifsi. Og því meiri náSar, sem
hann naut hjá höfSingjunum, því stærri
upp á sig varS hann gagnvart þeim. Þegar
LúSvík konungur af Bajaralandi rýndi
áhuga fyrir daSurdrósinni Lolu Montez,
sem unr þaS leyti var vinkona Liszts,
neitaSi hann aS bjóSa konunginum,
keppinaut sínum, á tónleika sína í
Munchen. A Spáni vildi hann ekki spila
fyrir fsabellu drottningu, vegna þess aS
spánskir hirSsiSir leyfðu ekki persónu-
lega umgengni milli konungs píanóleik-
aranna og drottningar Spánar. Þegar hon-
um var sagt, að Rússakeisari hefSi látið
í ljós óánægju meS hárið á lionum og
stjórnmálaskoðanir hans, náði hann sér
niðri á sinn hátt: Á næstu tónleikum
hélt keisarinn áfram að tala viS sessunaut
sinn, eftir að Liszt var farinn að spila.
Hann hætti og beiS með hneigðu höfði.
Keisarinn leit á hann og spurði, hví hann
héldi ekki áfram að spila. „Jafnvel sjálf
tónlistin," svaraSi Liszt, „ætti að þegja,
þegar Nikulás talar.“
Það er ekki að furða, þótt slíkur maður
yrði þjóðsagnapersóna í lifanda lífi, —
meira að segja á ungum aldri. Minni
sögum hefir fariS af margvíslegum mann-
úðarverkum hans og stórum fjárframlög-
um til menningar- og líknarmála. Um
mörg slík mál tók hann forystu, en öðr-
um léði hann rausnarlega liS, og enginn
var jafn óþreytandi og hann í greiðasemi
og stuðningi við unga listamenn og þá,
sem erfitt áttu uppdráttar.
En Liszt þreyttist brátt á þessu lífi, og
sennilega hefir það verið honum ógeðfellt
undir niðri alla tíð. Árið 1847 ákvað
hann að takast á hendur stöðu, sem hon-
um hafði verið boðin og fól í sér stjórn
allra tónlistarmála í borginni Wejmar í