Andvari - 01.04.1962, Page 91

ANDVAIU
FRANZ LISZT
89
fjögur mikil tónskáld með ólík sjónarmið
og viÖhorf, stóðu allir í mikilli þakkar-
skuld við hann. Einkum er aðdáunar-
verð ósérplægni Liszts í skiptum þeirra
Wagners. Þeir höfðu hitzt í París 1842,
en nú tókst mcð þeim vinátta, sem hélzt
þar til Wagner lézt 1883, þótt stundum
reyndi mjög á hana. Liszt liðsinnti
Wagner fjárhagslega, hvenær sem hann
fékk því við komið, og voru óskir
Wagners um slíkan stuðning næsta tíðar
og ekki alltaf mjög hófsamlegar. Með
stuttu millibili flutti Liszt í Weimar þrjár
af óperum Wagners, og þótti það þá
nokkuð mikið í ráðizt og ekki vænlegt
til vinsælda. Þegar Wagner varð að flýja
frá Dresden eftir uppreisnina 1848, skaut
Liszt yfir hann skjólshúsi til bráðabirgÖa
og hjálpaði honum síðan til að komast
til Sviss, þar sem Wagner fékk griðland.
Wagner var ekki mjög þakklátur maður
að eðlisfari og þótti yfirleitt sjálfsagt og
naumast umtalsvert, þótt hlaupið væri
undir bagga með honum, þegar hann
taldi sig þurfa. Þó verður séð af bréfum
hans, að hann var ekki með öllu ósnort-
inn af fómarlund Liszts og höfðingsskap.
Þegar fram í sótti, þótti Liszt hann
ekki geta áorkaÖ eins miklu í Weimar
fyrir hina nýju tónlist og hann hefði
viljað. Nýr stórhertogi hafði setzt á valda-
stól 1853, og eftir það átti Liszt meir
undir högg að sækja að koma sínum
málum fram en áður hafði verið. Ymsir
árekstrar urðu til þess, að hann sagði lausri
stöðu sinni í Weimar í árslok 1858, en
var þar þó enn við loÖandi um hríð.
Aöstaða Liszts um þessar mundir var
ekki öfundsverÖ. Hann hafði af alhug
leitazt við að Ijá hinni nýju tónlist braut-
argengi og stutt ungu tónskáldin með
ráðum og dáð. Þetta hafði ekki einungis
kostað hann stöðuna í Weimar heldur
einnig orÖið til að haka honum andúð
og jafnvel fullan fjandskap hinna íhalds-
samari afla í tónlistarheiminum. Og eitt
tónskáld hafði að mestu orÖið út undan
í baráttu hans fyrir nýju tónlistinni —
hann sjálfur. Sínum eigin verkum hélt
hann lítt á loft, enda mun mega segja,
að fá eða engin af merkustu verkum
hans hafi verið metin að verðleikum
meðan hann lifði.
Sumarið 1860 fór Karolyne prinsessa
til Rómar, og var erindi hennar að fá
leyfi páfa til skilnaðar frá manni sínum.
Idún taldi, að þetta hefði tekizt, og var
brúðkaup þeirra Liszts ákveðið 22. októ-
ber 1861, á 50 ára afmælisdegi Liszts.
En kvöldiÖ áður en brúðkaupið skyldi
fara fram barst prinsessunni bréf úr páfa-
garði, þar sem henni var tjáð, að páfi
vildi rannsaka mál hennar betur, og gæti
því ekki orðið af brúökaupinu eins og
ráðgert hafði verið. Prinsessan mun hafa
tekið þetta sem bendingu æðri máttar-
valda, og eftir þetta kom aldrei til greina
hjónaband með þeim Liszt, ekki heldur
þegar Wittgenstein prins andaðist, þrem
árum síðar.
Eftir þctta drógu þau sig bæði í hlé
frá umheiminum og helguðu sig að mestu
því trúarlífi, sem báðum hafði lengi verið
hugstætt. Prinsessan lokaði sig inni og
byrjaði á ritverki, sem alls varð 24 stór
bindi, um uppbyggingu og ytri veikleika
kaþólsku kirkjunnar. Liszt hafðist við í
munkaklefa, þar sem dýrlingamvndir
voru eina híbýlaprýðin og skrifborð og
gamalt píanó einu húsgögnin. Hann sótti
daglega messu, en ekki mun hann þó með
öllu hafa snúið baki við heimsins lysti-
semdum.
Hinn 25. apríl 1865 tók hann hina
fyrstu af fjórum minni háttar prestvígsl-
um kaþólsku kirkjunnar, þáði af páfan-
um nafnbótina „abbé“ og gekk jafnan í
prestsskrúða eftir það. Þessar vígslur voru
þó ekki meiri en svo, að honum var ekki