Andvari

Årgang

Andvari - 01.04.1962, Side 105

Andvari - 01.04.1962, Side 105
ANDVARI UM IIELJARSLÓÐARORUSTU 103 liver ofsalegur galsi, höfundurinn er eins og ótemja, sem hefur hrist fram af sér beizlið og fer síðan á þeim gangi, sem henni bezt líkar. Hann fer um allar jarðir og alla tima í huganum, sækir samlík- ingar, orð og tilvitnanir hvert á land sem er, og skrifar jafnóðum það sem upp flýtur í huga hans og ræður hending, hvað fyrst kemur í pcnnann. Heljarslóðar- orusta er fáránleg saga, höfundurinn ferðast frjáls og óháður um lönd dag- drauma sinna. VI Eðlilegt er, að manni verði að spyrja, hvers vegna Gröndal hafi skrifað Heljar- slóðarorustu. Sjálfur kallar hann hana skemmtilega uppáfinningu, en hvers vegna gerði hann þá uppáfinningu? Gröndal var víst ekki gáskafullur maður, hversdagslega var hann ekki garnan- samur, hann var ekki einn af þeim sem alltaf þurfa að vera að segja brandara. Og það er vissulega dálítið einkenni- leg uppáfinning af manni, sem heyrir sagt frá hryllilegum blóðugum samtíma- viðburði eins og orustunni við Solferino að setjast niður samstundis og skrifa um hana gamansögu. Má raunar segja, að við kippum okkur ekki upp við að heyra fréttir af hryðjuverkum stríðsins, samúð okkar nái ekki langt út fyrir land- steinana, en þó hygg ég að við munum spyrja önnur tíðindi fyrr en að Þórbergur eða einhver annar af húmoristum okkar hafi gert skopsögu um orustuna við Stalingrad. Og kaldrifjaður rnaður var Gröndal ekki, heldur þvert á móti mjög tilfinninganæmur. Það er því réttmætt að spyrja til hvaða eiginda í karakter hans það eigi rót sína að rekja, að hann gerði söguna af Heljarslóðarorustu. Gröndal var ekki mikill veruleikans maður. Hann fór hamförum um alls kon- ar ímyndaðar veraldir, en í hinum jarð- neska heimi kunni hann sig ekki og var í látlausum árekstrum við samtíma sinn. En því frjálsari var hann í draumórum sínum. Kjarkmaður var Gröndal ekki. Hann var svo hræðslugjarn, að hann þorði varla að ganga einn um Austur- stræti vegna útigangshrossa, sem þar voru. Hann hafði ekki hug til að horfast í augu við veruleikann. í stað þess að glíma við örðugleikana, flúði hann þá. Þess vegna var honum helzt til tamt að grípa til flöskunnar, þegar á móti blés. Jafnvel félagsskapur hans við Djúnka og förin til Þýzkalands var flótti frá náms- örðugleikunum í Höfn, og förin til Hafnar aftur var flótti frá Djúnka og kaþólskunni. Það hlýtur að standa í sam- bandi við þennan eiginleika Gröndals að hann sneri skelfingafregnunum frá Sol- ferino upp í skop. Ileljarslóðarorusta er vitanlega hrein gamansaga cftir sem áður, en hvötin til þess að hún var skrifuð er tilhneiging Gröndals til veruleikaflótta. I stað þess að kynnast veruleikanum eins og hann er, flytur hann hann upp á svið hugarburðarins, þar sem hann getur mótað hann og krvddað eftir geðþótta. Gröndal lagaði sig ekki eftir veruleikan- um, heldur lagaði hann í ímyndun sinni veruleikann eftir sér. í Heljarslóðarorustu sjáum við þá Gröndal sem húmorista og óviðjafnan- legt ólíkindatól, en ef skyggnzt er á bak við hana, kennir þeirrar skapveilu, sem mótaði feril hans. VII Að lokum skal ég lítillega geta þeirra þráða, sem liggja frá Heljarslóðarorustu til nýrri skopbókmennta okkar. Enginn rnaður hefur haft önnur eins áhrif á íslenzkan skopstíl og skoptækni og Grön- dal. Hann uppgötvaði fyrstur manna, hve frábært hið dauða forrn sálmakveð- skaparins gamla er fyrir skopkvæðagerð
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.