Andvari - 01.04.1962, Qupperneq 109

TRYGGVI J. OLESON:
Þjóðsögur á þjóðsögur ofan
Ef við köllum þjóðsögu hverja þá sögu,
sem í upphafi á sér enga stoð í veruleik-
anum og verður því fráleitari, sem hún
er oftar sögð, þá má með sanni nefna
þjóðsögur margt af því, sem skrifað hcfir
verið um ferðir norrænna manna til
Vesturheims, landafundi þeirra og land
nám þar. Flestir hafa heyrt getið um
Kensingtonsteininn, rúnastein, sem átti
að hafa fundizt nálægt Kensingtonþorpi
í Minnesótaríki árið 1898. A steininn er
letruð frásögn af leiðangri norskra og
sænskra manna inn í miðja Norður-
Ameríku árið 1362. Rúnafræðingar sýndu
fram á það, að heita mátti jafnskjótt og
steinninn fannst, að rúnir þessar gátu
mcð engu móti verið frá fjórtándu öld,
og sú hefur æ síðan verið niðurstaða allra
sérfróðra manna um rúnir, er um stein-
inn hafa fjallað. Árið 1958 leiddi próf-
essor Eric Wahlgren óyggjandi rök að því
í bók sinni Kensingtonsteinnimi, að áletr-
unin var soðin saman og rist á steininn
í Minnesóta á síðasta tug nítjándu aldar.
Ekki ólík þessu er þjóðsagan um New-
port-turninn, sívalan turn, hlaðinn úr
grjóti og nokkuð hruninn að ofan, sem
stendur í bænurn Newport í Rhode
Island-ríki. Margir hafa haldið því fram,
að þetta væri hringkirkja frá miðöldum,
hyggð annaðhvort á tólftu öld af biskupi
einum, er Eiríkur hét og ekki er vitað að
hafi nokkurn tíma komið til meginlands
Vesturálfu, eða þá á fjórtándu öld af leið-
tingri þeim, er getið er hér að framan og
þjóðságan tcngir við Kensingtonsteininn.
Og þó er það margsannað, að turninn
var reistur á seytjándu öld, á nýlendutím-
um Norður-Ameríku.
Ekki má gleyma hinum lífseigu þjóð-
sögum um endalok Grænlandsnýlend-
unnar á fimmtándu öld. Til að skýra
aldauða íslenzkrar menningar á Græn-
landi hafa mcnn til dæmis komið fram
með þá ágizkun — því að það er ágizkun
ein og ekkert annað — að Islcndingar á
Grænlandi hafi allir verið drepnir af
Eskimóum, einhverjum óherskáasta þjóð-
flokki, sem um getur í víðri veröld.
Ónnur þjóðsaga, enn fáránlegri, er
byggð á leifum þeim, er fundust í fáein-
um gröfum í grænlenzkum miðaldakirkju
garði, sem grafinn var upp árið 1921. í
nýlegri bók er fundinum þannig lýst:
„Líkin, sem varðveitzt höfðu órotnuð í
ísnum, voru tærð, sýkt og vansköpuð af
áratuga langri kynblöndun. Mörg þeirra
báru glögg merki um árásir af hendi
Eskimóa." Nú er þess fyrst að geta, að
engin hk fundust, heldur einungis bein.
Ekkert fannst, sem beri vott um árásir
Eskimóa. Það er að vísu satt, að beinin
bera það með sér, að þetta fólk var sýkt
og vanskapað. En það er fyrir löngu full-
sannað, að í fyrsta lagi var hér um svo
lítið sýnishorn að ræða, að af því verða
engar öruggar ályktanir dregnar; að í
öðru lagi voru grafirnar í þeim hluta
kirkjugarðsins, sem ætlaður var hetlurum
og öðrum úrhrökum þjóðfélagsins: og að
: þriðja lagi eru þessar grafir ckki frá
lokatímum nýlendunnar, heldur frá fvrri