Andvari - 01.01.1943, Page 56

52
Jörundur Brynjólfsson
ANDVARI
lögum (Járnsíðu) og loforðin um siglingar til landsins voru
fljótlega svikin.
íslendingar gengu upphaflega sárnauðugir Noregskonungi á
hönd. Þeir reyndu með samningi að tryggja réttindi þjóð-
arinnar og frelsi landsins. En það var allt meira eða minna
svikið af konungi.
Um margar aldir hafa íslendingar barizt fyrir því að ná fullu
frelsi og taka öll sin mál í sínar hendur.
Beztu menn þjóðarinnar hafa um margra alda raðir að því
unnið, að þetta mætti takast. Hið erlenda vald, er þjóðin
hefur lotið um ns@r 7 aldir, hefur haft litla þeklcing og þó ef til
vill enn minni skilning á málum og högum þjóðarinnar. Þetta
hefur staðið þjóðinni í vegi fyrir þroska og þrifum. Reynslan
hefur sýnt, að eftir því sein þjóðin fékk meira frjálsræði til
athafna, því betur vegnaði henni. Eftir því sem hún fékk
fyllra vald yfir málum sínum, því betur hefur blómgazt hagur
hennar.
Þessi hefur verið skoðun ýmissa okkar beztu manna um
margra alda skeið, og reynslan hefur staðfest, að liún er rétt.
Þegar t. d. Sltúli Magnússon berst fyrir meira frjálsræði í
verzlun, stofnun iðnaðar í Reykjavík o. fl. o. fl„ þá er sú bar-
átta hafin í þeirri trú, að það verði þjóðinni til viðreisnar og
aukins frjálsræðis. Barátta Jóns Sigurðssonar fyrir meira
frelsi í stjórnskipun landsins og fullu verzlunarfrelsi var gerð
í þeirri öruggu trú, að það yrði þjóðinni til verklegs og menn-
ingarlegs þroska. Að þessu hefur verið unnið þjóðinni til
bjargræðis, og tvímælalaust með það fyrir augum, að íslend-
ingar tækju að lokum öll sín mál i sínar hendur og þjóðin
yrði alfrjáls.
Það má hiklaust telja, að síðan á öldinni sem leið hafi ís-
lendingar nær undantekningarlaust krafizt þess, að landið
yrði fullveðja ríki, sem hefði fullt og óskorað vald yfir öll-
um sínum málum, og að hið forna þjóðskipulag (þjóðveldi)
yrði sett á stofn.
Þegar fslendingar höfnuðu samningnum 1908, var það
fyrst og fremst fyrir þær sakir, að fsland var ekki viðurkennt