Andvari - 01.01.1943, Side 84

80
Einar Olgeirsson
ANDVAHI
tekið skýlausa afstöðu með stofnun lýðveldis á íslandi, svo að
Sósíalistaflokkurinn tók fylgið við skilnað og lýðveldi i arf.
Kommúnistaflokkurinn hafði, allt frá stofnun sinni 1930,
verið yfirlýstur fylgjandi skilnaðar og lýðveldis 1943. Og Al-
þýðuflokkurinn hafði, einn allra þingflokka, kveðið upp úr
með það, er skilnaðarmálið var rætt á Alþingi 1928 og 1937,
að hann vildi algeran skilnað 1943 og stofnun lýðveldis og
ögraði þá öðrum flokkum um að fylgja sér til þessa máls -—
án þess að fá jákvæð svör þá.
Og það er engin tilviljun, að einmitt verklýðshrevfingin á
Islandi hefur þannig tekið eindregna afstöðu í þjóðfrelsis- og
lýðveldismálinu og Sósíalistaflokkurinn hvergi vikið frá þeirri
stefnu.
Saga vor sannar það, ekki síður en saga annarra þjóða, að
það er einmitt alþýðan, sem verður harðast liti, ef þjóð er
ófrjáls. Hönd erlenda kúgarans hvíldi þyngst á herðum ís-
lenzkrar alþýðu. allar þær aldir, sem ísland var nýlenda. Mikill
hluti innlendu yfirstéttarinnar, allt frá höfðingjum Sturlunga-
aldar til vetrarprangara einokunartímabilsins og embættis-
manna 19. aldarinnar, kom sér vel við hinn erlenda drottnara
og aðstoðaði hann oft við kúgun landslýðsins, gegn þvi að hljóta
nokkra mola af nægtaborðum hans. Þær glæsilegu undantekn-
ingar um uppreisnarsinnaða yfirstéttarmenn, sem saga vor
greinir frá, sanna aðeins regluna.
Ok alþýðustéttar er tvöfalt þyngra, ef þjóðin, sem hún til-
heyrir, er undir erlent vald gefin. Sjálfstæðismálið hefur því
frá upphafi verið sjálfsagt stefnumál sósíalistisku verklýðs-
hreyfingarinnar á íslandi, og Sósialistaflokkurinn hefur alltaf
skoðað það sem skyldu sína að vera á verði um það, að ekki
væri vikið frá réttri stefnu i máli því.
Stofnun lýðveldis fyrir stríðslok.
Þá er að athuga hina hlið málsins, hverja nauðsyn heri til
þess, að lýðveldisstofnunin gerist raunverulega fyrir stríðslolc.
í lok þessa striðs mun rikjaskipun í heiminum verða í deigl-