Fálkinn - 16.12.1933, Blaðsíða 7

F Á L K I N N
5
smiðjubelgnum, snarkaði í kol-
unum á aflinum. Vinnurraður-
inn, sem í sífellu var að alca
kolum að á hjólbörum, gerði
líka liávaða þegar liann var að
liella kolunum úr hörunum.
Fyrir utan söng í fossinum og
napur norðanvindurinn lagði
líka orð í belg.
Það var því ofur eðlilegt þó
smiðirnir tækju ekki eftir, að
einmana förumaður liafði opn-
að hliðið og skotist inn fyrir.
Annars var það engin nýlunda,
að fátækir umrenningar, sem
eklci liöfðu fengið betra húsa-
skjól, rynnu á bjarmann, sem
lagði út um sótsvartar smiðju-
rúðurnar og læddust inn í smiðj-
una til þess að njóta liitans frá
aflinum og teygja úr sjer áð-
ur en þeir legðust til hvildar
á beintroðnu moldargólfinu. Að
minsta kosti litu smiðirnir ekki
nema lauslega á gestinn. Þeim
virtist þetta vera venjulegur
landsliornamaður; síðskeggjað-
ur, rifinn og skítugur var hann
og með gauðslitna skó á fótun-
um.
Það flökraði ekki heldur að
þeim að kenna í brjósti um
hann Þegar maður, sem ekki
virtist vera yfir fcrtugt og auk
þess var stór og stæðilegur, gat
fengið af sjer að leggjast i flakk
fremur en vinna heiðarlega
vinnu, var rjett að hann sypi
seyðið af þvi sjálfur. Hvorugur
smiðanna tók undir kveðju
komumanns, og er liann spurði
hvort hann mætti staldra við
inni og orna sjer, þá ljet meist-
arinn nægja, að kinka kolli.
jr
þá daga var fyrirmyndar
^ liúsfaðir á Ramsjö, var það
einka áhugamál hans að senda
gott járn á markaðinn og vakti
hann dag og nótt yfir því, að
vandað yæri til allra verka. 1
sama bili kom liann inn í smiðj-
una. Hann var vanur að líta
eftir öllu á kvöldin.
Það fyrsta sem hann kom
auga á var vitanlega tötralegi
umronningurinn, sem hafði
skriðið svo nærri eldinum að
gufumökkurinn stóð upp af
rennvotum fötunum hans. IIús-
hóndanum fór á annan veg en
smiðunum, því að hann ljet sjer
ekki nægja að renna augunum
lil umrenningsins heldur gekk
liann fast að honum og skoð-
aði liann með athygli. Og svo
svifti hann barðastóra hattkúfn-
um af honum til að sjá betur
andlitið.
„Er það sem mjer sýnist,
þetta er Nils 01af?“, hrópaði
hann forviða. „Hvað er að sjá
þig, maður?“
Maðurinn með rottrugildr-
urnar hafði aldrei sjeð liúshónd-
an á Ramsjö fyr, og vissi ekki
einu sinni hvað liann hjet. En
hann hugsaði sem svo, að ef
þessi rikismaður hjeldi sig vera
gamalkunningja hans, mundi
hann kannske víkja sjer nokkr-
um krónum, svo að hyggilegast
var að láta hann vaða í villunni.
„Já, það hefir gengið á mis-
víxl fvrir mjer“, muldraði hann.
„Þú hefðir aldrei átt að segja
þig úr herdeildinni“, sagði óð-
alsherrann. „Það var mjög mis-
ráðið og ef jeg hefði ekki ver-
ið farinn úr herþjónustunni þá,
hefði það aldrei komið fyrir.
En nú kemurðu heim með
mjer“.
En gildrusalanum var nú
ekki að skapi að gera það, fara
heim á setrið og láta húsbónd-
ann taka á móti sjer eins og
gömlum lierdeildarfjelaga.
„Nei, jeg þakka, það kemur
ekki til mála“, sagði liann og
fór geigur um hann allan.
Hinn skildi, að maðurinn fór
hjá sjer, og fór að skelihlæja.
„Þú skalt ekki halda að það
sje svo fínt heima hjá mjer,
að þú getið ekki komið“, sagði
hann. „Elísabet er dáin, það hef-
ir þú víst heyrt, og synir mínir
eru erlendis, svo að nú eru ekki
aðrir heima en jeg og elsta dótt-
ir mín. Við vorum einmitt svo
leið j’fir því, að vera svona ein
um jólin. Komdu nú með mjer,
þá verðum við þrjú um jóla-
matinn“.
En gesturinn afþakkaði aftui
og aftur, og þegar óðalslierrann
gekk betur á hann, þá lá við
að hann flýði. Óðalslierrann
sagði að hinn yrði að láta sig,
en þegar ómögulegt reyndist að
telja manninum hughvarf, sagði
liann við meistarann: „Úr því
að von Stahle reiðmeistari vill
heldur vera hjá yður, Stjern-
ström en að koma lieim með
mjer, þá verðið þjer að sjá hon-
um fyrir næturstað“.
Svo fór liann leiðar sinnar
kýmileitur, en smiðirnir, sem
þektu hann vissu, að liann hafði
ekki sagt síðasta orðið í þessu
máli.
AÐ leið lieldur ekki meira
en hálftími þangað til vagn-
skrölt heyrðist fyrir utan smiðj-
una og nýr heimsækjandi kom
inn um hliðið. 1 þetta sinn var
það ekki óðalslierrann sjálfur,
sem kom, nei, hann hafði sent
dóttur sína, i þeirri von að henni
lækist betur að telja gestinum
hughvarf en sjálfum honum.
Hún kom inn og fylgdi henni
þjónn með stóra ökuloðkápu á
handleggnum. Unga stúlkan var
ekki sjerlega fríð, hún var frem-
ur veimiltítuleg og fór hjá sjer,
og dapurleg var hún til augn-
anna.
í smiðjunni var líkt umhorfs
og fyr uni kvöldið. Meistarinn
og sveinninn sátu hvor á sínum
bekk og það livein í aflinum.
Gesturinn liafði leygt úr sjer á
gólfinu og ljet hattinn slúta.
Undir eins og stúlkan kom
auga á hann gekk hún til lians
og tók af honum hattinn. Mað-
urinn, sem var vanur að sofa
með annað augað í hálfa gátt,
glaðvaknaði þegar og spratt á
fætur.
„Jeg lieiti Edla W,illmanson“,
sagði unga stúlkan. „Pahhi sagði
mjer að reiðmeistarinn vildi
sofa lijer í smiðjunni í nótt, svo
jeg bað liann um að lofa mjer
að fara og sækja yður. Mjer
þykir leitt að heyra að þjer liaf-
ið lent í svo miklu andstreymi,
pahbi sagði mjer að það muni
hafa verið af samviskubiti, sem
þjer fóruð úr herdeildinni“.
Hún horfði á hann með með-
líðandi aðdáun, og umrenning-
urinn hugsaði sem svo, að úr
því að staðarfólkið legði svona
mikið kapp á að gera vel til
sin, þá væri það vanþakklæti
að skorast undan. Og svo væri
það skramhi fróðlegt að liggja
einu sinni í góðu rúmi á fyrir-
mannaheimili.
„Mjer datt ekki í hug að ung-
frúin færi að leggja það á sig
að sækja mig niður í smiðjuna“,
sagði hann. „En ef yður er þetta
kappsmál þá skal jeg koma“.
Svo tók hann við ökukápunni
sem þjónninn fjekk honum með
miklu bugti og beygingum, og
án þess að virða smiðina við-
lits í'ór bann með stúlkunni út
í vagninn, sem beið fyrir utan.
]TJ AGURINN eftir var að-
fangadagur og þegar Will-
manson óðalsherra kom inn í
borðstofuna til að snæða árbít,
hugsaði hann með gleði til
gamla herdeildarfjelagans síns,
sem svo óvænt hafði orðið á
vegi hans, og honum lil svo
mikillár þægðar.
„Nú verður liann fyrst og
remst að borða sig vel sadd-
an“, sagði hann við dóttur sína,
sem var að lagfæra eithvað á
horðinu. „Og siðan skal jeg sjá
til þess, að hann fái eitthvað
hetra fyrir sig að leggja en
flakka um sveitirnar og selja
rottugildrur“.
„Það er merkilegt hve fljótt
honum hefir hrakað“, sagði
dóttirin.
„Mjer fanst í gær að þetta
væri alveg ómentaður almúga-
maður“.
„Bíddu liæg, telpa mín“, sagði
faðirinn „Þegar búið er að
dubba hann upp þá skal annað
verða uppi á teningnum. í gær
fór hann hjá sjer, sjerðu. Um-
renningshættirnir liverfa með
umrenningstötrunum“.
Hann hafði naumast sagt
þessi orð fyr en hurðin laukst
upp og gildrusalinn kom inn.
Og það var ekki smáræðis breyt-
ing á honum. Þjónriinn hafði
bæði klipt og rakað og baðað
hann, svo hann ljómaði af
hreinku. Og svo var hann kom-
inn í lireina sokka og heila skó.
hvíta línskyrtu og falleg jakka-
föt, sem óðalsherrann á Ram-
sjö hafði Ijeð honum.
En þrátt fyrir þessa uppdubb-
un virtist óðalsherrann ekki
vera ánægður með útlit lians,
því að hann lmyklaði brúnirn-
ar og livesti augun á liann.
Það var ekkert óeðlilegt þó
honum missýndist kvöldið áður,
þegar hann sá ókunna mann-
inn í hálfdimmri smiðjunni við
bjarmann frá aflinum; en nú
þegar liann sá hann í fullri dags-
hirtu nýrakaðan og þveginn þá
gat hann ómögulega tekið hann
fyrir gamlan kunningja.
„Hvað er nú þetta?“ lirópaði
hann æstur.
Hinn gerði enga tilraun til
að dyljast. Hann skyldi, að nú
var dýrðin úti.
„Þetta er ekki mjer að
kenna“, tautaði liann yfirbugað-
ur „Jeg liefi aldrei látist vera
annað en fátækur varningsmað*
ur og jeg grátbændi yður um
að lofa mjer að fá að vera í
smiðjunni. Annars er engina
skaði skeður og hægt að kippa
öllu i lag. Jeg fer bara aftur í
garmana mína og bypja mig á
burt“.
„Hægan, hægan“, sagði liinn
og dró seiminn, „þjer verðið nú
að viðurkenna, að þetta var
ekki heiðarleg framkoma. Og
hugsast gæti að lireppstjórinn
vildi gjarna leggja orð i belg
í þessu máli“.
Umrenningurinn færði sig
skrefi nær og um leið og bann
barði linefanum i borðið sagði
hann: „Nú skal jeg segja yður,
hvernig í öllu liggur. Heimur-
inn er i raun og veru ekki ann-
að en stór rottugildra. Öll gæði,
sem manninum bjóðast eru ekki
nema ostur og fleskbitar, sem
er lagt út til að ginna mann-
in út í ógæfuna. Ef breppstjór-
inn á aó koma og taka mig
fyrir þetta, þá ætti óðalslierrann
að hugsa til þess, að máske
kemur sá dagur, að þjer verðið
sjálfur gintur með stórum flesk-
bita og lendið í gildrunni“.
Óðalsherrann skellihló.
„Þú kant þá að koma fyrir
þig orði, þorparinn. Kannske við
lofum hreppstjóranum að vera
í næði sjálft aðfangadagskvöld-
ið. En reyndu nú að hypja þig á
burt“.
En í sama bili, sem umrenn-
ingurinn var að komast út að
dyrunum lók unga stúlkan til
máls:
„Mjer finst hann ætti að vera
hjá okkur í dag“, sagði liún.
„Jeg vil ekki að hann fari í
dag“.
ARNA stóð dóttirin stokk-
rjóð og vissi ekki hvað hún
átli að segja meira. Strax um
morguninn hafði hún hlakkað
til að hlynna el’tir mætti að þess-
um veslings fátæka og hungr-
aða manni, sem liafði borið að
garði á jólunum. Henni veittist
erfitt að gleyma þessu áformi
sínu og þessvegna liafði hún
beðið um að maðurinn mætti
vera lcyr, svo að hún hefði ein-
hvern til að gera gotl.