Fálkinn - 16.12.1933, Blaðsíða 43

F Á L K I N N
41
ferðir sinar með Watts og oft-
ast nefndur Páil jökull. VoriS
1875 kemur hann svo liingaS til
lands í þriSja sinn og leggur upp
ríðandi frá Reykjavík og austur
aS NúpsstaS. FerSalýsingar hans
austur um bygSir minna á, hve
afar ólikt þaS var aS lcomast
um SuSurland þá og nú er orS-
iS. Þá var tæpast nokkur veg-
arspölur til og engin á hrúuS
á allri leiSinni. Watts hafSi haft
áfangastaS á NúpstaS áSur og
l)úiS sig þaSan i jökulferSina og
eins gerSi liann nú. BrauSinat
allan hafSi hann meS sjer frá
Englandi, en þegar austur kom
ljet hann slátra nauti og sjóSa
kæfu meS smjöri i og var hún
látin í belgi aS íslenskum siS.
Til ferSarinnar höfSu þeir 100
pund af kæfu, 50 pund smjörs,
100 pund af skonroki, 15 pund
af harSfiski, 15 pund af vind-
þurkuSu keti, ennfremur súpu-
„kraft“, súkkulaSi o. fl. Eitt
tjald höfSu þeir meS sjer og
einn svefnpoka, er þeir sváfu í
allir sex jökulfararnir, andfætis,
og vóg hann 00 pund.
Watts ljet reiSa sig og fjelaga
sína fimm upp á jökulhrún frá
NúpstaS, en sendi svo menn
meS hestana austur fvrir jökul
norSur i land og áttu þeir aS
taka jökulfarana norSan Vatna-
jökuls. En fjóra menn ljet hann
fylgja sjer áfram norSur á jök-
ul gangandi, til þess aS lijálpa
til aS draga sleSana meSan þeir
væri aS ljettast, og þangaS til
komiS væri upp af brattanum
i sunnanverSum jöklinum, en
þaS er nálægt Pálsf jalli. Er þessi
tindur um 150 fet upp úr snjó-
breiSunni og sjest allvel álengd-
ar.
FerSasagan norSur yfir var
fremur viSburSarír. Þeir jökul-
fararnir fengu aS jafnaSi vond
veSur og höfSu ekki útsýni nema
sjaldan og færSin var erfiS.
Stundum urSu þeir aS halda
kyrru fyrir allan daginn í tjöld-
unum, einkum þegar norSur dró
á Kverkfjallahrygg. Þar lireptu
þeir blindbyl dögum saman.
Watts mun hafa ætlaS sjer aS
lialda stefnunni á Kverkfjöll, en
þegar norSur yfir kom uppgötv-
aSi hann aS liann var miklu vöst-
ar og aS þaS var Kistufell, sem
hann hafSi sjeS sköminu eftir
aS rofaSi til eftir bylinn og hafSi
haldiS vera Kverkfjöllin. HafSi
aSalstefnan lijá þeim fjelögum
veriS rjett austan viS hánorSur,
alia leiS frá NúpstaS. Var nú
tekin stefna á NA yfir VaSöldn
og að Jökulsá og loks komiS til
bygSa aS GrímsstöSum á Fjöll-
um eftir 16 daga ferS frá Núp-
stað, en 12 daga höfSu þeir ver-
ið í sjálfu jökulferðalaginu. Voru
þeir orðnir vistalillir og allþjak-
aðir er þeir komu að Grímsstöð-
um og þótti ferðin sæta tíðind-
um, enda var þetta fyrsta ferðin
sem farin hefir verið yfir Vatna-
jökul þveran, svo aS áreiðanleg-
TjaldstaSur Cambridge-leiðangursins við Kverkfjöll eystri. Upptök Kreppu.
ar heimildir sjeu fvrir. Watts
ferðaðist nokkuð um landið eftir
þetta, fór m. a. til Dyngjufjalla
og síðan suður Sprengisand í
Þjórsárdal og þaðan um Geysi
og Gullfoss til Reykjavíkur. Gaf
hann út bók um ferð sína árið
eftir fremur óskipulega en fjör-
lega ritaða og her Islendingum
yfirleitt mjög vel sögu. (Across
Vatnajökull. London 1876).
Nú liðu 29 ár þangað til Vatna-
jökull var farinn í næsta skifti.
Gerðu það þeir J. H. Wigner og
.1. S. Muir og lögðu á jökulinn
austan frá og fóru suðurfláa
lians en komu niður lijá Græna-
lóni i krikanum austan Síðujök-
ulls. Þetta var á áliðnu sumri.
Þeir lögðu á jökulinn 8. ágúst
en komu af jöklinum 2. sept-
emher eftir 26 daga útivist og
liöfðu ekki komist nema tæpa
10 kílómetra á dag að jafnaði,
enda urðu þeir að lialda kyrru
fyrir dögum saman vegna bylja
á jöklinum. Þeir kornu við á
Esjufjöllum og fóru norðan við
Þverártindsegg en leiðarlýsing
þeirra hefir ekki mikið að bjóða
sakir þess hve óhagstætt veður
jieir fengu lengst af. IJinsvegar
komust þeir aS raun um fyrstir
manna, að eldstöðvar eru eng-
ar við Grænalón, en það höfðu
ýmsir haldiS áður og talið að
hin tíðu hlaup í Skeiðarárjökli
væri þaðan komin. Þótti ior
þeirra glæfraleg og töldu ýinsir
kunnugir þá af.
Næsta ferðin er sannkölluð
„hraðferS" og verður þess lík-
lega langt að híða, að farið verði
á jafnskömmum tíma yfir Vatna-
jökul. „Yfir“ jökulinn er að vísu
ekki alveg rjett því að þessi leið-
angur fór elílíi lengra en suður
í Esjufjöll en lijelt svo norður
yfir aftur. ÞaS var J. P. Iíoch
Grænlandsfarinn dansld og síð-
ast forstöSumaSur flughersins
danska, sem stýrði þessum leið-
angri. Ivocli liafði starfað að þrí-
hyrningamælingum lijer á landi
skömmu eftir aldamótin og ferð-
aðist þá mikið um landið, m. a.
um Sliaftafellssýslur og mældi
m. a. Öræfajökul. Kyntist liann
íslenskum liestum í því ferða-
Jagi og undraðist seigju þeirra
og dugnað. Því var það, að er
liann fór að undirbúa ferð sina
stur yfir Grænland þvert
nokkrum árum seinna afrjeð
hann að nota íslenslca liesta til
dráttar í stað liunda. Keypti
hann liesta á Norðurlandi en fór
um miðjan júní suður að Vatna-
jökli til þess að reyna þol þeirra
i jökulferðum. LagSi liann upp
frá Kverkfjöllum með 14 liesta
og fóður lianda þeim til 8 daga.
Þrátt fvrir óliagstæða ferð komst
hann suður á Esjufjöll á tveim-
ur sólarhringum og hjelt svo
norður aftur eftir sólarhrings
viðstöðu í Esjufjöllum og kom
til haka norður af jöklinum 24.
júní.
Næstu jökulfararnir voru Sví-
arnir Hakon Wadell og E. Yg-
berg. ASal markmið þeirra með
feðrinni var að finna ástæðurn-
ar fyrir jökulhlaupunum, eink-
um hinum tíðu hlaupum úr
Skeiðarárjökli. Þeir komu liingaS
lil lands i júní 1919 og ferðuðust
fvrst víða um suðurland en
lögðu ekki á stað í jökulferðina
frá Kálfafelli í Fljótshverfi fyr
en 27. ágúst. Höfðu þeir með
sjer þrjá liesta til drátar og fóð-
ur og vistir til tíu daga. Þeir
lögðu leið sína upp á Skaftár-
jökul í beina stefnu norður af
Kálfafelli, en þar var ilt sleða-
Gamall vatnsbotn sunnan við Vítisveg.