Fálkinn - 19.12.1936, Blaðsíða 18

10
F A L K I N N
Falck-Andersen:
Jíólagrís
mÍMarams*
Bergenssaga frá gömlum dögum.
i.
— Flýttu þjer aS ausa ketsúpunni
á diskana, María mín, jeg sje hann
pápa í gluggaspeglinum! hrópaöi frú
Húhnemann til dóttur sinnar, sem
slóð við messingbúrið og var að mata
páfagaukinn á eplaskifu.
— Æ-i, er hann kominn, svona
snemma? Þá hlýtur klukkan að vera
of sein, þvi hún er ekki nema kortjer
yfir hálfeitt ennþá!
— Jæja, sóðaðu nú matnum inn
á borðið, þú veist hvað hann er fúll
ef hann er látinn híða eftir matnum.
— Ójú! tók Jakob undir um leið
og hann dró eplaskífuna inn á milíi
rimanna og slepti lienni ofan í ask-
inn sinn. Maria var komin fram í
eídhús, og farin að eiga við kyrnur
og sleifar, og kallaði, æ mammai í
hvert skifti, sem hún brendi á sjer
gómana gegniun pottaleppana. Loks-
ins tókst henni þó að veita ketsúp-
unni ofan í stóru hollensku tarinuna
og setti hana út í opinn gluggann,
svo að það ryki dálítið af henni.
Meðan þessu fór fram var Húhne-
mann miðlari kominn inn í fremri
ganginn, sparkaði þar af sjer skó-
hlífunum og hengdi af sjer hattinn
og frakkann. Hann spenti upp regn-
hlífina og ljet hana standa og renna
af sjer vátninu á gólfið, svo arkaði
hann inn í stofu.
— Kjá, hann er súr í dag, sagði
hann og njeri á sjer hendurnar. —
Þarna niðri á bryggjunni voru þeir
að spá snjó þegar minst vonum
varði, en því trúi jeg nú ekki. Mjer
sýnist hann hafa glaðnað til og jeg
held að hann sje að ganga í norður;
jeg gæti best hugsað að það kæini
heiðríkja og frost.
— Já, því er jeg helst á, sagði
frúin. — Það er varla hugsanlegt,
að hann fari að snjóa svona snemma,
í byrjun desember.
— Ójú! heyrðist hvelt og skerandi
frá páfagauknum.
Miðlarinn snerist á liæli og
rann á hljóðið og að búrinu; liann
stakk vísifingrinum inn á milli rim-
anna, og Jakob greip hann ineð
klónni og gaggaði af kæti. Og meðan
Húhnemann var að gæla við ,.bless-
aðan fuglinn“ kom María inn með
súputarínuna. — Gerið þið svo vel,
maturinn er til! kallaði hún.
— Hún Stína stendur yfir þvotta-
balanum upp í bóghnútu, sagði frú-
in til skýringar. — Við erum að
ljúka af versta stórþvottinum fyrir
jólin, og María liefir orðið að gera
alt í eldhúsinu og hugsa um matinn;
hún er orðin suo lagin við það.
— Það má nú segja! sagði miðl-
arinn um leið og hann geltk til
borðs. — Nú er besl að smakka á
brugginu hennar; góð er af því
lyktin, hvað sem öðru líður. Jú, þú
kant á því lagið, kindin, jú, sagði
hann og smjattaði um leið og hann
tók fyrstu skeiðina. — En svo er
eftir að vita hvort ketið er gott líka,
í þetta sinn?
— Þetta sinn? Frúin lcit upp úr
diskinum sínum. — Er ketið lians
Mons Birkelands kanske ekki altaf
jafngott? Manstu ekki eftir bless-
uðu lambskrofinu, sem við fengum
hjá honum i haust?
— Jú, víst man jeg það, samsinti
iniðlarinn. — En manstu' eftir grísn-
um, sem hann seldi okkur fyrir jól-
in i fvrra, og sem fiskbragðið var
að?
— Nei, fjanda fiskbragðinu það
var að honum! kölluðu þær mæðg-
urnar einum muiini.
— Æ, jeg ansa ykkur ekki! Eins
og jeg liafi ekki eins vel vit á svína-
keti eins og þið báðar til samans.
Það er engin lygi sem allir segja,
að jeg hafi gott vit á mat. Ónei,
kindurnar mínar. Jeg kaupi ekki
neitt jólaket hjá Mons Birkeland í
ár, það skuluð þið vita. Jeg næ mjer
i kropp hjá bændunum ofan frá
Voss, þegar þeir koma i bæinn.
Og jöfnum höndum og miðlarinn
sótti í sig veðrið fann Jakob páfa-
gaukur köllun lijá sjer til þess að
gefa lika orð í belg. En Húhnemann
miðlari, sem hafði ánægju af að heyra
röddina í sjálfum sjer, ljet það ekki
viðgangast að heimilisprýðinni hjeld-
ist slíkt uppi.
—Haltu trantinum á þjer saman,
nefdýrið þitt og láttu fullorðið fólk
tala í friði! kallaði hann í bræði. —
Hengdu dúk yfir liann, hrópaði hann
til dóttur sinnar — annars skal jeg
sjá um, að hann þágni fyrir fult og
alt, skrípið að tarna!
— Nei, svei attan, Jakob, livað
gengur á fyrir þjer, sagði nú frúin
í vandlætingartón.
— Er það jeg eða páfagaukurinn,
sem þú ert að tala við, spurði miðl-
árinn og var ekki enn runnin reið-
in; hann hjet nefnilega Jakob líka.
— Auðvitað ert það þú; veslings
fuglinn ......
— Hvernig á maður að vita það,
tautaði liann ; það er svo margt og
mikið, sem er látið lieita eftir mjer
hjer á heimilinu. Skjaldbakan, sem
drapst lijerna i fyrra, hún hjet
Jakob, kínverski postulinskarlinn á
skattholinu í stássstofunni, hjet Jak-
ob líka. Þið ættuð að bæta gráu of-
an á svart með því að pranga upp
á mig tengdasyni, sem hjeti Jakob,
því að þá mundi jeg hypja mig af
heimilinu og koma aldrei aftur!
— En hvert i heitasta, lijer sit jeg
og gleymi alveg, sagði hann eftir dá-
litla stund, — jeg á að vera á fundi
hjá honum Pralil agent í dag. Klukk-
an þrjú á stundinni verður kaffið að
vera á borðinu. Þökk fyrir matinn,
hann var fyrirtak, já hreina og
klárafyrirtak, þið sjáið að jeg hefi
orðið að slaka á buxnastrengnum.
Þetta siðasta átti að vera fyndni, en
hún fór húsavilt. María hafði stokk-
roðnað og augu hennar voru grun-
samlega gljáandi; en miðlarinn hafði
meira en svo um sjálfan sig að liugsa,
að hann tæki eftir því. Hinsvegar
hafði móður hennar liaft augun betur
hjá sjer og luin andvarpaði. Telpan
var eftir öllum sólarmerkjum að
dæma orðin ástfangin. Ojæja, — nú
andvarpaði hún aftur — þetta var
gangur lífsins; en ef það var rjett
sem liana grunaði var mannsefnið
ungur lierra, sem miðlarinn mundi
síst af öllu vilja viðurkenna tengda-
son sinn. Þessi piltur hjet lika Jak-
ob, en varla var það þessvegna, sem
miðlarinn gat ekki sætt sig við hann.
Og frú Húhnemann andvarpaði
einu sinni enn djúpt og innilega.
Fundurinn bjá Prahl agent úti á
Norðurnési stóð um tvo klukkutíma.
Þar var rætt um strandaðan síldar-
farm ofan frá Moldey og málið var
flókið og margþætt.
Þegar miðlarinn komu út á Strand-
götuna aftur, tók hann eftir þvi, að
hann liafði gleymt skóhlífunum sín-
uni uppi hjá agentinum. En Prahl
liafði lokað1 og læst og farið lieim til
sín undir eins og fundinum var lok-
ið, svo að nú var enginn á skrifstof-
unni hans og nú vpnaði miðlarinn
að hann mundi haldast þur meðan
hann væri að komast heim.
En margt fer öðruvísi en ætlað er
og maðurinn spáir stundum árang-
urslaust. Að minsta kosti gerði
Húhnemann miðlari það í þetta sinn,
því að þegar hann kom inn á móts
við Nýkirkju var komið fjúk og Jieg-
ar hann kom innundir Torgið var
a!t orðið krap og slydda. En nú
vildi svo óheppilega til að það var
sprunga á öðrum skónum alveg nið-
ur við sóla. Og þessi orsök hafði
sína afleiðingu, því að bráðum fann
bann að 'hann var orðinn deigur i
blutaðeigandi postulahest.
— Jeg verð að bregða mjer inn til
lians Vilhjálms skógara i Veitunni og
biðja liann um að rimpa saman rif-
una, sagði liann við sjálfan sig. —
Þú skalt sanna að liann Vilhjálmur
á skóhlífar til að lána nijer á meðan
eða jafnvel stígvjel sem lialda. En
á eftir verð jeg að líta inn í Logen
og fá mjer sjóðheitan toddý. Jeg get
orðið dauðveikur af þessu ef jeg fer
ekki varlega, því að svei mjer cf
skórinn lekur ekki alveg eins og lirip.
Iíftir nokkrar mínútur var hann
kominn þangað. Það logaði ekki ljós
í vinnustofunni og þessvegna var
hálfdimt þar inni.
Frá lýsislampanum, sem hjekk
i keðju yfir miðri götunni lagði
gula birtu inn um gluggann og frá
hurð í hálfa gátt, sem var inn af
vinnustofunni lagðisl Ijósrák á ská
fram á gólfið. Húlinemann fansl
jietta heldur eyðilegt og óvistlegt, en
þarna var þó að minsta kosti lilýtl
op. þurt og það var aðalatriðið. Hann
hnepti frá sjer frakkanum, setti regn-
hlífina út i liorn, tylti breiðum sitj-
andanum á auðan kollustól og dró af
sjer hægra stígvelið.
Nú opnaðist hurðin að bakherberg-
inu alveg og maður kom haltrandi
fram. Hann var með staurfót, liað
sá miðlarinn undir eins. Þetta var jiá
ekki Vilhjálmur!
— Gott kvöld! sagði Húhnemann
miðlari, þar sem hann sat. — Er
ekki Vilhjálmur sjálfur við í kvöld?
— Nei, liann er farinn hjeðan,
svaraði maðurinn á tungumáli sem
miðlarinn giskaði á að væri stav-
angurska, eða eitthvað þesskonar. ■—
Jeg er kominn liingað í staðinn hans,
hjelt liinn áfram með bliðri rödd
— og nafnið mitt stendur á skiltinu
lijerna yfir dyrunum. Jeg heiti
Emanúel Vasvig.
— Ójá, því tók jeg ekkert eftir,
jeg liafði um annað að hugsa. Lítið
jijer á — hann rjetti fram stígvelið
— getið þjer saumað þessa rifu
saman fyrir mig meðan jeg bíð?
— Mja — jeg veit ekki, livort jeg
má vera að jivi núna í bili. En lof-
ið jijer mjer að lita á ]iað, sagði
maðurinn. Hann greip skóarahnífinn
sinn og hallaði sjer upp í birluna
innanúr herberginu, svo fór hann að
fitla við rifuna á stígveli miðlarans.
— Mja — hjer verður að setja á
bót, sagði hann, — lítið þjer á hvað
leðrið er fúið! Hnífurinn gengur
gegnum það, eins og jiað væri papp-
írssnudda. Og lianii undirslrikaði
þetta með þvi að reka hnífinn á
kaf gegnum yfirleðrið.
— Hvert í heitasta. Hvað eruð
jijer að gera maður? hrópaði iniðl-
arinn sárgramur — það var nógu
bölvað samt. Kva?
— Bíðið þjer hægur, bara liægur.
sagði skóarinn — jeg skal gera við
jietta undir eins i fyramálið. Fyrst
sletti jeg á jiað ofurlítilli bót og
svo smyr jeg á jiað leðurfeiti. En
í kvöld gel jeg ekkert átt við liað
|iví að klukkan er farin að ganga
sjö og jeg þarf að fara á bamasam-
kom u.
- Hvað segið þjer, maður! miðl-
arinn liafði staðið upp og reyndi að
halda jafhvæginu á öðrum fæli —
livaða ósvífni er þetta maður. Fyrst
eyðileggið þjer fyrir mjer stígvel-
ið og svo þegar jiað er búið segið
jijer að jijer getið ekki gert við það
í kvöld! Ætlist þjer til þess má jeg
spyrja, að jeg labbi heim lil min á
einu stígveli?
— Mja — liversvegna sögðuð jijer
mjer jiað ekki imdir eins; að Jietta
væri stigvelið, sem jijer voruð mcð
á fætinum? Jeg hjelt að þjer liefðuð
verið með þetta í hendinni, og
l>á------
— Verið jjjer ekki að eyða tim-
anuin i málæði! Það var jivi líkasl:
að miðlarinn mundi springa í loft upp
jiá og jiegar. — Annaðhvort verðið
|ijer að gera við stígvelið undir eins,
eða lijer verðið að lána mjer skó-
lilífar, skiljið jijer jiað?
— Hvað sögðuð jijer! Gangið jijer
skóhlifálaus um göturnar í svona
veðri og með svona skó? Ja, jiá
gelið þjer varla búist við öðru en
að verða deigur. Ónei, skóhlífarnar
mínar get jeg ekki lánað, jiví að jeg
þarf að nota jiær sjálfur.
— Þá verðið þjer að lána mjer
slígvjel, mjer sýnist ekki vera hörg-
ull i þeim hjerna.
En skóarinn bandaði frá sjer með
hendinni. — Það væri syndsamlegt,
sagði hann, — þvi að skór, sem mjcr
er trúað fyrir til viðgerðar eru
.geymslufje, sem kallað er, og ekki
vil jeg stela úr eigin hendi. Alt sem
jeg á af þessu góssi eru þessir gömlu
leistaskór og þá viljið þjer víst ekki.
— Og svei attan, þjer eruð ekkert
nema illviljinn og aulahátturinn. En
ef þjer viljið ekki aðhafast neitt
syndsamlegt, eða hvað þjer kölluðuð
liað, til jiess að hjálpa bróður í neyð,
jiá verðið Jijer að minsta kosti að
skreppa fyrir mig upp í Logen —
það er hjerna fyrir handan hornið.
og biðja þjóninn, liann óla tritil um
að lána mjer skóhlífar.
— Eruð þjer genginn af göflunum
maður? spurði skóarinn reiðilega.
— Ónei, jeg ætli nú eftir að stíga
fæli míiium í slíkt lastanna bæli! Ög
svo get jeg það ekki lieldur. Jeg
verð að vera kominn i Traðarkots-
sund eftir tíu minútur, á samkom-
una!
— En lilustið þjer nú á, góði mað-
maður — miðlaranum kom all í einu
ljómandi ráð í liug — úr þvi að þjer
ætlið i Traðarkotssund þá getið þjer
litið inn til hans Eiðs ökumanns i
Markagötu í leiðinni og beðið hann
að senda vagn eftir mjer.
— Mja, það skal jeg gera. Gerið
svo vel, hjerna er skórinn. En nú
verð jeg að biðja yður um að fara
út. Þjer verðið að sitja heraa á
tröppunni meðan þjer bíðið eftir
vagninum.
'