Fálkinn - 31.05.1961, Blaðsíða 11

NUNGAR
hluta 19. aldar hafði meiri gróska ver-
ið í norsku þjóðlífi, bæði andlega og
efnalega, en nokkurn tíma áður. Norð-
menn eignuðust heimsfræga syni — Ib-
sen, Björnson og Grieg og „hin hvítu
segl“ og síðar eimskipin sýndu norskt
framtak í höfnum allra norskra þjóða.
Og þegar Oscar II. — síðasti sænski
Noregskonungurinn — neitaði að stað-
festa lög um skipun norskra ræðis-
manna erlendis, stóðust Norðmenn ekki
mátið lengur. Þann 7. júní 1905 lýsti
Stórþingið yfir því, að konungsvaldið
væri úr gildi fallið í Noregi og fól Chr.
Michelsen og stjórn hans að fara með
það fyrst um sinn. í ágúst um sumarið
fór fram þjóðaratkvæði um sambands-
slitin og greiddu 368.208 atkvæði með
þeim en aðeins 184 á móti. Gegn svo
einróma þjóðarvilja vildu Svíar ekki
berjast, en gengu að samningaborði með
Norðmönnum í Karlstad um haustið og
þar var sætzt á skilnaðarmálið.
Ráðandi menn í Noregi komu sér
saman um að leita hófanna hjá Carl
prins, næstelzta syni Friðriks krón-
prins (síðar Friðriks VIII.), hvort hann
vildi taka við konungsdæmi í Noregi.
Var boðinu tekið líklega, eitt skilyrði
setti prinsinn fyrir því að gerast Nor-
egskonungur: — að þjóðaratkvæði færi
fram um hvort Norðmenn vildu hann
fyrir konung, og að sú atkvæðagreiðsla
sýndi skýran meirihluta. Þetta skilyrði
var táknrænt fyrir allan konungdóm
Hákonar VII. síðar: hann varð þjóðkon-
ungur í beztu merkingu og tókst svo vel
að fullnægja öllum sanngjörnum lýð-
ræðiskröfum þó hann um leið væri
þéttur fyrir og stöðugur í rásinni.
Þjóðaratkvæðið um konungsdæmið í
október 1905 fór þannig, að nær 260
þúsund greiddu atkvæði með konungs-
stjórn en aðeins rúm 69 þúsund kusu
lýðveldið. Lýðveldissinnar reyndust
miklu liðfærri en búist var við og kröfu
konungsefnisins um þjóðarviljann var
þannig ríkulega fullnægt.
Og meira en hálfrar aldar ríkisstjórn
Hákonar konungs sjöunda ber kom-
andi tímum vitni um, að Norðmenn
voru heppnir í valinu. Nær 52 ára rík-
isstjórnarsaga konungsins varð saga
batnandi tíma, markvissra framfara og
þjóðlegrar reisnar.
Hákon sjöundi var næstelzti sonur
Friðriks, síðar Danakonungs áttunda og
bróðir hins síðasta konungs íslendinga.
Hann fæddist í Charlottenlund-höll 3.
ágúst 1872 og var skírður Christian
Frederik Carl Georg Valdimar Axel.
7. júní 1945 kom Hákon konungur heim úr útlegðinni og var þá fagn-
aðardagur um gervallan Noreg. Myndin er tekin við þetta tækifæri. Til
hægri handar við konung stendur Mártha prinsessa og Ólafur krónprins
ásamt börnum þeirra, Ragnhildi prinsessu, Haraldi prinsi og loks Ats-
rid prinsessu, sem stendur á bak við föður sinn.
1 apríl 1940 komust þeir feðgar Hákon konungur og Ólafur krónprins
naumlega undan, er Þjóðverjar gerðu aðsúg að þeim við Nybergsund, þar
sem þeir leituðu hælis í skóginum,.