Fálkinn - 31.05.1961, Blaðsíða 33

UM NORÐMENN -
Frh. af bls. 19.
komið, kynnzt jafnmörgu gáfuðu fólki og í höfuðborg Nor-
egs, og ég þori fremur að segja þetta vegna þess, að nokkrir
erlendir menn hafa sagt eitthvað svipað við mig að fyrra
bragði. Nú dettur mér ekki í hug að trúa því, að Norðmenn
séu betur af guði gefnir en ýmsar aðrar þjóðir. En ég held
þetta stafi af þvi, að gáfur þeirra njóta sín betur vegna þess,
hvernig þeir horfa á lífið og tilveruna. Þó að menn fæðist
misjöfnum hæfileikum búnir, þá skiptir hitt ekki minna
máli, hvernig þeir fara með þá vöggugjöf. Flestir menn
verða miklu heimskari en þeir þyrftu að vera af því að
hugsa of smátt, snúast í hringiðu ófrjórra, hversdagslegra
viðfangsefna, leggja ekki á brattann, finnast öll mestu vanda-
málin útrædd eða gagnslaust að reyna að brjóta þau til mergj-
ar. Allt þetta eru ellimerki, bæði þjóða oð einstaklinga. Pla-
ton sagði, að undrunin væri upphaf allrar vizku, og vér sjá-
um daglega í kringum oss, hvernig hin djúpsæja undrun
og forvitni barnanna, sem horfa stórum augum á dásemdir
lífsins, dofnar og þrengist. Þau fara að líta á hið furðulega
sem sjálfsagt, vaninn sljófgar þau, dauð þekking kemur í
stað lifandi spurninga. En ég hef hvergi fundið minna af
þessari venjubundnu þreytu hugsunarinnar meðal menntaðra
og reyndra manna en í Noregi, hvergi fleiri menn, sem opna
augun við lífinu, furðuverkum þess og vandamálum, eins og
það blasir við hverjum manni, sem vill sjá. Það er engin
furða þótt slík þjóð eignist skáld, listamenn og vísindamenn,
því að meginþáttur í hæfileikum þeirra er að kunna að koma
auga á hið undursamlega í því hversdagslega og hið nýstár-
lega í því gamalkunna. Allt of mörgum vor hættir við að
andvarpa líkt- og Alfred de Musset:
Je suis venu trop tard dans uns
monde trop vielle —
(ég er fæddur of seint inn í heim, sem er orðinn of gamall)
— í stað þess að beina huganum að æsku heimsins, sjá þar
nýskapaða veröld eins og Wergeland. En verður þá ekki úr
þessu barnaskapur og einfeldni? Vitanlega kemur það fyrir.
En Norðmenn eru sjálfir á varðbergi gegn þeirri hættu, svo
að stundum fara þeir í því sem öðru út í öfgar. Þeir eru bæði
dómvísir og meinfyndnir, slá einatt alvörunni upp í gaman,
henda allan naglaskap á spjótsoddum háðsins og virðast jafn-
vel hneigðir til að vega á móti barnslund sinni og tilfinn-
ingasemi með kaldranalegri glettni, sem engu þyrmir. En hjá
þroskuðustu einstaklingunum kemur fyrir samræmi óspilltr-
ar æsku og djúpsærrar gamansemi, sem getur minnt á vor-
daga hinnar forngrísku menningar.
V.
Táp og fjör Norðmanna lýsir sér ekki sízt í dugnaði þeirra
að hreyfa sig og á eflaust mjög rætur sínar til þess dugnaðar
að rekja. Þótt þeir hafi átt og eigi ýmsa ágæta íþróttamenn
og methafa, er slíkt lítils vert hjá því, hversu almenna rækt
þjóðin leggur við áreynslu undir beru lofti, gönguferð-
ir um fjöll og merkur á sumrin og skíðaferðir á vetrum.
Þegar Oslóbúar á sunnudögum fara upp í Norðurmörk, hinn
víðlenga skóg, sem liggur þar á hæðunum fyrir ofan borgina,
eru þar ekki fámennir hópar ungra göngugarpa, sem á brekk-
una sækja. Það líkist heilum þjóðflutningum, konur jafnt
og karlar, stálpuð börn og gráhærðir öldungar. Auk þess eiga
margir sér kofa þar efra til útilegu um helgar. Veðrið er
duttlungafullt, oft óblítt, og vegir torsóttir. En loftið er hress-
andi og styrkjandi, það stælir kraftana að príla upp og niður
óslétta skógarstígana eða vegleysu yfir stokka og steina.
Samt reyna skíðaferðirnar enn meira á þol og dug, og ekki
eru þær slakar, enda kvarta Norðmenn ekki jafnsárt yfir
neinu tíðarfari og ef þeim bregst nægur vetrarsnjór. Það er
ómetanlegt hvað þeir eiga þessum þjóðarsið að þakka. Bjarni
Thorarensen talar um að silfurblár ægir eigi að halda vörð
um ísland „sem kerúb með sveipandi sverði“, en „fjöll sýni
torsóttum gæðum að ná“. Hann hugsar þar eflaust um fjöll-
in séð tilsýndar. En Norðmenn láta sér ekki nægja að líta
augum upp til fjallanna eða út á hafið. Þeir heimta kynni,
glímu við náttúruna, þótt þeir séu orðnir borgarbúar og ekki
til þess neyddir að sækja föng sín í greipar henni. Því er
sjávarselta og háfjallablær ofin inn lífi þeirra og sál, ekki
aðeins sæfarir þeirra og harðræði, heldur jafnt listir þeirra
og vísindi.
FRAMHALDSSAGAN -
Frh. af bls. 25
„Þarna sjáið þér .... við fréttaritararnir notum svo marg-
vísleg dulnefni. Þér hafið ekki hugmynd um, hvort það er
í raun og veru ég, sem skrifa bréfadálkinn á kvennasíðunni
og framhaldssöguna handa börnunum. Það eina, sem þér
vitið með vissu er, að þér hafið séð nafn mitt undir afbrota-
málafréttum við og við .... er ekki svo?“ Hún brosti um
leið og hún sagði síðustu orðin — og brosinu var ætlað að
bræða ísjaka.
„Jú, ég viðurkenni það.“ Hann brosti á móti.
„Hafið þér nokkuð á móti því að segja mér dálítið um
sjálfan yður og loðskinnaverzlunina yðar,“ spurði Helen
brosandi.
Cornell steig nokkur skref fram á gólfdúknum. Svo nam
hann staðar og kveikti sér í nýjum vindlingi. Helen tók
eftir að höndin var ekki vel styrk, er hann var að kveikja.
Hann gleymdi að bjóða henni vindling.
„Það leggst ónotalega 1 mig að þér séuð komin hingað
sem glæpamálanjósnari, en ekki vegna kvennasíðunnar yð-
ar,“ sagði hann harkalega.
„Hvers vegna dettur yður það í hug?“ spurði Helen Tru-
by og hleypti brúnum. „Ekki hafið þér aðhafzt neitt .... eh
— glæpsamlegt?“
„Það er einmitt það, sem þér dróttið að mér,“ hrópaði
Cornell í bræði. „En ég aðvara yður. Þér hafið ekkert til
að hengja hattinn yðar á.“
„Hatturinn minn er stöðugur, þar sem hann er,“ svaraði
Helen og hló stuttaralega. „Gerið yður ljóst, herra Cornell,
að bruninn í verzlun yðar er sá tíundi í röðinni af dular-
fullum brunum, sem borgarlögreglan hefur haft til með-
ferðar síðustu tvo mánuðina?“
„Hvern fjárann varðar mig um það? Get ég gert að
því að verzlunin mín brenni til kaldra kola? Eða kannske
þér viljið halda því fram, að það sé ég, sem hafi kveikt í
verzluninni?“
Helen stóð upp og gekk að borðinu, þar sem hún hafði
séð vindlingahylki Cornells liggja. Hún tók hægt einn vind-
linginn og stóð og beið eftir að hann liti upp, og hann tók
eftir því, að hana vantaði eldspýtu. Hann fór og kveikti í
hjá henni.
„Þér ættuð að tala við taugalækni, herra Cornell,“ sagði
hún lágt.
„Hvers vegna ætti ég að gera það?“ hreytti hann út úr sér.
„Þér eruð skjálfhentur. Ég skil yður svo vel .... Verzl-
unin yðar, allar hinar verðmætu birgðir yðar af grávöru
.... Það er hræðilegt áfall fyrir duglegan kaupsýslumann.“
Augu þeirra mættust eins og sverð skylmingamanna.
„Hvað vitið þér um verzlun mína?“ spurði hann með þjósti.
„Hún gekk .... að því er sagt er .... frekar treglega.
Ekki illa — alls ekki. En heldur ekki vel. Yður hefði verið
þörf á að komast í betri stað. En það kostar peninga ....
peninga í nýjar auglýsingar, vandaðan frágang innanstokks
og stór skilti.“
„Þér haldið enn, að ég hafi kveikt í verzluninni minni
.... En ég get sannað yður, að ég var staddur í næturklúbb
með ýmsum kunningjum mínum þegar eldurinn kom upp.
Framh.
FÁLKINN 33