Fálkinn - 31.05.1961, Blaðsíða 19

ur Noregs um víða veröld, jafnvel til þeirra manna, sem
annars koma helzt auga á hershöfðingja og hnefaleikara,
stjórnmálamenn og kvikmyndastjörnur. En þótt allmikið beri
á Norðmönnum, þegar horft er á þá úr fjarska, mun flest-
um finnast enn meir til þess koma að kynnast þeim nánar.
Þar spretta fram svo fjölbreyttir hæfileikar og margir kyn-
legir kvistar, að furðu gegnir með ekki fjölmennari þjóð!
III.
Ef skyggnzt er ofurlítið niður í jarðveginn, sem allt þetta
er vaxið upp úr, og athugað veðurfarið, sem það hefur dafn-
að við, minnir margt á jörð í vorleysingum og umhleypinga-
samt gróðrarveður. Andstæðurnar í fari Norðmanna eru svo
miklar, að undrum sætir. Þeir eru öfgamenn í skoðunum,
ofsamenn í skapi, sjást ekki fyrir, þegar móðurinn er á
þeim. Hvort sem litið er á stjórnmál, trúmál, siðferðismál
eða þjóðernismál, hefur þar getið að líta hinar gagnstæðustu
stefnur, sem fylgt var af ofurkappi. Og sama máli gegnir
með einstaklingana, að í Noregi hef ég hitt fyrir hið skemmti-
legasta og leiðinlegasta fólk, sem ég þekki, fíngerðustu prúð-
menni og mesta rudda, gáfaðasta menn og sauðheimskasta!
Þessu hef ég veitt athygli löngu áður en ég datt ofan á þessa
lýsingu Holbergs á löndum sínum: „Det, som kaldes middel-
maadighed, har liden sted blandt dem, men de, som ere
gode, ere í höj grad gode, og de, som er onde, i en höj grad
onde.“ Það er engin furða, þótt með slíkri þjóð verði rosa-
samt og skriðuhætt, svo að samhliða gróandanum komi fyrir
hervirki eyðandi afla. En líf og hreyfing stendur að þess-
um andstæðum, og óstýrilát sjálfstæðisþörf einstaklinganna
verður frjósöm til mikilla átaka, þótt hún leiði þá stundum
á refilstigu.
En innan um rosa vorhretanna gætir líka hjá hinum beztu
mönnum vermandi vorhlýju, og vil ég einkum nefna þess
eitt dæmi. Ég hef hvergi þekkt menn gleðjast eins hjartan-
lega yfir því, sem aðrir gera vel, og í Noregi, vitað menn
geta verið jafnstolta af verkum vina sinna og eigin verk-
um, yfirleitt öllu því, sem þjóð þeirra gæti orðið til gengis
og frama. Ef til vill verða þau afrek, sem Norðmenn hafa
unnið á síðari tímum, helzt skilin, ef þetta tvennt er haft í
huga: stórhugur einstaklinganna fyrir sjálfa sig og stór-
hugur þeirra fyrir hönd þjóðarinnar allrar. Þeir hafa viljað
efla menn til höfðingja, koma upp stórmennum, gefa þeim
byr undir vængi. Að vísu hefur þetta ekki gerzt bardaga-
laust. En af hinni kauðalegu öfundssýki, sem hylur sig í
gervi afskiptaleysis, kæruleysis og strembinnar þagnar um
það, sem bezt er, reynir að kæfa það með dekri við miðlung-
ana, er lítið hjá Norðmönnum. Þeir eru of stórbrotnir, hrein-
skiptnir og örgeðja til þess.
IV.
Mér hefur oft fundizt, að ég hafi hvergi, þar sem ég hef
Frh. á bls. 33
Gustav Vigeland. Henrik Ibsen.
Friðþjófur Nansen