Fálkinn - 25.04.1966, Blaðsíða 13

„Nú skulum við fara í skóla, Arli,“ sagði hún og áhrifin
létu ekki á sér standa. Arli hljóp til, dinglaði rófunni í ákafa
og gaf frá sér lágvær bofs. Síðan stökk hann upp á loft og
inn í svefnherbergi, þar sem ritvélin var geymd og hoppaði
í kringum hana.
Frú Borgese settist í stól og skipaði honum fyrir:
„Good dog (góður hundur),“ sagði hún hægt og skýrt. Og
Arli „hófst handa“ með trýninu. Hann nálgaðist ritvélina frá
hlið, tvístígur og hleypur um og leggur þannig áherzlu á
mikilvægi verksins. Með því að skjóta fram trýninu, náði
hann „Good dog“ í fyrstu atrennu, en hann varð að gera
fjórar að orðinu „Bad (slæmur)“ til að ná „Bad dog.“ Hann
var fljótur að afgreiða „Bone (bein)“ og einnig ,,Go bed (fara
í rúm)“ og nokkur önnur orð.
Frú Borgese gaf honum brauðbita á milli orða í viðurkenn-
ingarskyni og loks hrópaði hún: „Hvert langar þig til að
fara Arli?“ Arli stökk upp með gleðibofsi og var fljótur að
skrifa „Car (bíll)“ Þegar verulega mikill leikur er í honum
er hann vís til að margskrifa sömu stafina, þannig að dog
verður doooooog og car caaaaar. Frú Borgesé kallar það, að
hann stami á ritvélina.
í frístundum sínum á hann það til að yrkja á ritvélina á
eigin spýtur. Þetta eru orð, sem frú Borgese segir honum ekki
fyrir, en Arli beitir trýninu að eigin geðþótta. Síðan raðar
frúin saman hrærigrautnum af orðum og stöfum, svo úr verða
stuttár ljóðlínur.
„Ég átti hugmyndina að ritvélinni," segir frú Borgese. „Með
spilum og öðru slíku, fær maður aldrei neina hugmynd um
raunverulega getu dýrsins, með ritvélinni fæ ég í hendur
raunverulegar skýrslur um tilraunir dýrsins og framfarir og
get unnið úr þeim.“ Hún fer yfir allt, sem hundurinn skrifar
og flokkar bæði þau mistök, sem hann gerir oftast og þau
orð, sem honum gengur bezt að ná.
Frú Borgese sýnir Arli aldrei sem „undrahund" og segir
að það síðasta, sem henni dytti í hug að gera, sé að kenna
honum að leika listir. ,,Ég held ekki að Arli sé tiltakanlega
gáfaður," segir hún. „Það er hægt að kenna flestum hundum,
það sem ég hef kennt honum, auðvitað með þeim fyrirvara, að
maður hafi til að bera þolinmæði og skilning á dýrasálfræði.
En það er t. d. ekki hægt að berja dýr til þessara hluta. Þau
verða að hafa gaman af þeim. Það er hægt að gera hunda
að lögregluhundum með barsmíð, en þeirri aðferð er ekki
hægt að beita í okkar tilfelli.
Af Arli hef ég lært. að maður má ekki þreyta mann með
vélrænum endurtekningum. Ef ég gerði það myndi hann verða
leiður á öllu saman.
Ég hef unnið að þessu af einskærum vísindalegum áhuga.
Á þennan hátt lærist manni mikið um notkun tungumáls og
eðli þess. Einnig er forvitnilegt að vita, hve langt er hægt
að teygja gáfur dýrsins. Sé hægt að teygja þær umfram það,
sem náttúran hefur látið í té, ætti ekkert að vera þvi til
fyrirstöðu að gera það sama við manneskjur."
Hún segir að Arli hafi ekki hinn minnsta áhuga á því sem
hann, hefur skrifað aðeins sjálfri athöfninni: „Eitt sinn lét
ég hann horfa á það sem hann hafði skrifað í gegnum stækk-
unargler.' Honum hefði ekki getað staðið meira á sama.“
Framh á bls. 36.
Mrs. Borgese nefnir orðin og hundurinn skrifar. Rétt
skrifuð orð eru undirstrikuð.
a sad f a
ad and se
famt fad mad ajRrXi
r sea a n bad ág d®g
Cl
LÍF OG HEILSA
SKÓLASKOÐUN Á
7 ÁRA RÖRNUM
Eftir
Ófeig I. Ófeigsson lœkni
E G A R börnin hér í
Reykjavík hefja skyldu-
náni um 7 ára að aldri eru
l>au skoðuð að hausfcinu af
skólalækni hvers skóla.
Höfundur þessarar greinar
skýrir einungis frá persónu-
Iegri reynslu sinni af skóla-
skoðunum sl. 12 ár.
Ætlast er til að annað hvort
foreldranna eða bæði komi
ineð barninu þegar það er
skoðað í fyrsta sinn. Áður
hafi þau fyllt út eyðublað
með upplýsingum um barnið
fram að skólagöngu.
Það, sem lielst er atlmgað
er:
1. AUGU: Er barnið rang-
eygt, hefur það hvarmabólgu?
Fram að þessti liefur sjón
barnanna ekki verið athuguð
þegar þau -t fyrst í skól-
ann, heldii'- ' ‘ð eftir. Það er
erfitt að sjónprófa 7 ára börn.
Þau eru feiniin, sum þekkja
varla stafina o. s. frv.
2. TENNUR eru aðeins at-
bugaðar lauslega því ætlast
er til að þær séu skoðaðar af
tannlækni.
3. KOKEITLAR („hálskirtl-
ar“): Of stórir, sýktir?
4. HÁLS: Eru finnanlegir
bólgnir eitlar undir kjálka-
börðum?
5. LUNGU OG HJARTA:
Finnst nokkuð. sem bent gæti
á lungna- eða bjartasjúk-
dóma?
6- KVIÐUR: Naflakviðslit,
nárakviðslit, eru eisttin geng-
in niður?
7. HÚÐ: Exi (exem) eða
aðrir btiðkvillar, fæðingar-
blettir, sem rétt væri að fjar-
lægja?
8. BEIN, LIÐIR OG LIÐA-
BÖND: BRJÓSTKASSI:
Eftirstöðvar beinkramar?
HRYGGUR: Skakkur? GANG
LIMIR: Jafnlangir?, HNÉ
OG LEGGIR: Kiðfætur, hjól-
bein?, ÖKLAR: Skakkir,
snúnir? FÆTUR: Flatir, út-
skeifir, innskeifir eða óeðli-
legir á annan hátt?, TÆR:
Skakkar (skókreppa)?
9. HOLDAFAR: Megurð,
offita?
10. LÍ K AMSÞROSKI: Er
barnið óvenju stórt eða Iítið,
veiklulegt eða hraustlegt?
11. ANDT.EGUR ÞROSKI:
Unt þetta atriði getur læknir
ekki dænit til neinnar blítar
með einnt, stuttri skoðun. Þó
d"l«t honitm varla livort vel
eða illa hefur verið farið ineð
barnið, hvort vel eða illa er
hugsað um það, t. d. hvaS'
viðvíkur daglegu hreinlæti
hvernig barnið er vant a(
haga sér o. s. frv.
12. ÞVAG: Eggjahvíta, syk-
ur?
13. Barnið er vegið og hæð
mæld.
14. Öll 7 ára börn eru
berklaprófuð og gegnumlýst
ef þurfa þykir.
15. HEYRN er prófuð síðar
á veguin Heilsuverndarstöðv-
arinnar.
Finni læknirinn eitthvað
óeðlilegt að barninu segir
liann foreldrunum frá því og
hvað hann álítur að gera
þurfi. Ef það er rneira en
foreldrarnir geta lagfært vís-
ar hann á heimilislækni, augn-
lækni eða nef- háls- og eyrna-
lækni eins og við á hverju
sinni. Þó ákveður Itann venju-
lega sjálfur hvort barnið þarf
að fara í fóta- eða hryggæf-
ingar og ráðleggur ljósböð ef
ltontim finnst ástæða tii. Ég
sendi aldrei börn á fyrsta
skólaári í ltrygg- og fótaæf-
ingar vegna þess að ég álít
að það sé þeirn ofviða á
ineðan þau eru að kynnast
skólanum, enda of Iítii til að
ferðast langa Ieið í æfingar,
sent fara fram í íþróttahúsinu
við Lindargötu. Auk þess
missa þau af leikfintinni í
skólanum, sent þeitn þykir
ölhim ósköp ganian að a. m.
k. tvö fyrstu árin á meðan
hún er lítið annað en skeminti
legt itopp og sntá ieikir.
Ekki er hægt að komast
ltjá að segja sína eigin skoð-
un um Iivað afiaga fer liverju
sinni og vil ég þvi leitast við
að benda á það helsta, sem
ntáli skiptir:
SKJÁLG (það, að barnið
er rangeygt) er slæmtir galli
því að barnið einbeitir ekki
nenta rétta auganti. Hitt aug-
að missir því oft sjónina af
notkunarleysi og því meir
sem lengra líður. Það ætti
því að rétta aiigu barna eins
snemrna og unnt er.
Framh. i næsta blaði.
(Eftirprentun bönnuð)
Næsta grein: Skólaskoðttn á
7 ára börnuni, annar hluti.
FALKINN
13