Fálkinn - 25.04.1966, Blaðsíða 29

VERÐUR VELGENGNIJOHN le CARRE
DAVID CORNWELL AÐ FALLI?
veraldargengis. Hann er
fæddur 19. október 1931,
sonur efnaðs kaupsýslu-
manns; en efnin voru upp-
urin um það bil sem David
lauk skyldunámi. Hann hélt
til Bern í Sviss til þess að
nema þýzku og vann sér
fyrir uppihaldi með því að
þvo fílana í umferðarsirkus
nokkrum á kvöldin. Þegar
hann kom aftur til Eng-
lands, innritaðist hann í Ox-
ford háskóla. Eitt sinn hafði
hann atvinnu af að selja
handklæði í stórri kjörverzl-
un.
„Það var sumarútsala, og
þegar dyrnar voru opnaðar
klukkan níu, þyrptust kon-
urnar inn eins og fótbolta-
lið. Út úr þyrpingunni vatt
sér ungversk kona og hróp-
aði til min: „Ég vil fá hand-
klæði fyrir gest!“ f fátinu
hrópaði ég á móti: „Hvað
stóran gest?“ Hún kvartaði
við framkvæmdastjórann,
sem kom til mín og sagði
um leið og hann deplaði
öðru auganu: „Þú ert rek-
inn.“ Þá varð mikill úlfa-
þytur. Konan hrópaði: „Sjá-
ið þér ekki, að hann er há-
skólapiltur? Þér getið ekki
rekið háskólapilt!“ Allir
hrópuðu hver í kapp við
annan. Eftir hádegið var ég
sendur með skömm niður í
teppadeildina. Við áttum
nokkrar birgðir af notuðum
teppum úr farþegaskipinu
Queen Elizabeth. Lítill mað-
ur, sem virtist tyggja eitt-
hvað í sífellu, keypti af
þeim fýrir hundrað og sjötíu
pund. Hann greiddi og fór.
Seinna varð mér litið aftan
á eitt teppið og sá þar lítinn
miða sem á stóð SELT. Þau
höfðu öll verið seld áður en
ég seldi þau litla manninum
gegn staðgreiðslu. Ég veit
ekki hvað gerðist eftir það
— ég sagði upp.“
Meðan Cornwell var í
hernum, starfaði hann við
leyniþjónustuna. Ekki sem
njósnari heldur við að yfir-
heyra flóttafólk í Graz í
Austurríki. Síðan fór hann
aftur til Oxford og náði þar
prófi. Árið 1954 kvæntist
hann dökkhærðri, grannvax-
inni enskri stúlku, Ann
Sharp að nafni, fæddri í
Pakistan, þar sem faðir
hennar starfaði hjá flug-
hernum. Þau höfðu kynnzt
fimm árum áður dag einn
í St. Moritz, þar sem bæði
voru á skíðum. Hún var
seytján ára, David ári eldri.
Þau áttu ekki eyri, þegar
þau giftu sig, bjuggu í litlu
húsi með aðeins einum
vatnskrana, engu salerni.
Leigan var 15 shillingar á
viku. Ann hafði haft stöðu
sem einkaritari við brezka
sendiráðið í Washington og
við brezku upplýsingaþjón-
ustuna. Seinna vann hún við
Sunday Companion, sem er
trúarlegt tímarit í London.
David gerðist kennari í Eton,
og útvegaði skólinn þeim
húsnæði. Árslaun hans voru
£ 650, og af því varð hann
að greiða £ 90 í húsaleigu
auk skattanna.
„Við lifðum á tíu pund-
um á viku, en Ann tók því
eins og hetja, ávallt glöð í
bragði, enda þótt kvöldverð-
urinn væri aðeins súpa. Svo
fæddist Simon, og ég reyndi
að vinna mér inn aukapen-
inga með þvi að teikna bóka-
kápur og auglýsingar. Ég
skrifaði ekkert. Við höfðum
aðeins til hnífs og skeiðar.
Einn daginn sá ég auglýst í
blaði, að fólk vantaði í utan-
rikisþjónustuna, og afréð að
reyna.“
Hann var ráðinn sem að-
stoðarritari árið 1960, vann
eitt ár í Whitehall og var þá
sendur til brezka sendiráðs-
ins í Bonn en síðar til aðal-
ræðismannsins í Hamborg.
Hann vann við þýzk innan-
landsmál. Engar njósnir.
Meðan Cornwell starfaði í
Whitehall, byrjaði hann að
skrifa bók, á morgnana og
kvöldin, aðallega 1 járn-
brautarlestinni, og hann hélt
því áfram í Bonn. Brezka
utanríkisþjónustan er góður
rithöfundaskóli „Ambassa-
dorinn þurfti að senda
skýrslu, og þá kom það
venjulega í hlu.t yngsta
skrifarans að semja fyrsta
uppkastið. Maður reyndi þá
að setja sig inn í hugsana-
gang ambassadorsins. Síðan
gerðu eldri sendiráðsmenn-
irnir athugasemdir sinar á
uppkastið, og það var sent
aftur til mín. Sumt af því
bezta, sem til er í enskum
bókmenntum, er að finna í
skjalasafni utanríkisþjónust-
unnar.“
Cornwell er ekki sérlega
hreykinn núna af tveim
fyrstu bókunum sínum Call
for the Dead og A Murder
of Quality. „Frumsmíðar eru
líkastar illa uppöldum börn-
um,“ segir hann. „Maður
hrífst af sjálfstæðiskennd
þeirra en ekki eins af aðför-
unum. Samt fékk fyrrtalda
bókin verðlaun í London og
hefur verið þýdd á átta
tungumál. Að sjálfsögðu
varð hann að láta utanríkis-
ráðuneytið sjá handrit sín,
en þó vissu aðeins hæstráð-
endur þar og nánir vinir,
hver John le Carré var í
raun og veru. Allir voru
ánægðir með velgengni að-
stoðarritarans.
Skömmu eftir að Ulbricht
lét byggja múrinn í Berlín
árið 1961, var Cornwell send-
ur þangað. Hann hafði feng-
ið nýja hugmynd að bók
— sviðsett föðurlandssvik
brezks njósnara i Austur-
Þýzkalandi. Berlín virtist til-
valið svið fyrir bókina: ný
styrjöld var að rísa upp af
ösku þeirrar síðustu. Njósn-
arar, áróður og andróður
báðum megin við múrinn.
Hann fann sögupersónur
sínar hvarvetna — á flug-
stöðvum, í strætisvögnum,
gangandi á götunni. „Njósn-
arinn, sem kom inn úr kuld-
anum“, var skrifuð á fjórum
mánuðum og kom út í Eng-
landi í sentember 1963. Dag
nokkurn hringdi síminn á
skrifborði Cornwells í sendi-
ráðsskrifstofunni í Bonn.
Það var Paramount kvik-
myndafélagið í Hollywood.
Þeir vildu kaupa kvik-
myndaréttinn.
„Ég ræddi um það við
Ann. Fjármálalega séð var
það heimskuleg ráðstöfun;
ég hefði fengið miklu meira
fyrir hann í dag. En fyrir
ári fannst okkur þetta of
fjár, og svo var sagan kvik-
mynduð undir stjórn Martin
Ritt með Richard Burton í
aðalhlutverkinu . . . það var
stór dagur. Við Ann fórum
í bæinn og keyptum hvítan
postulínshund, sem hana
hafði ávallt langað í, og
nokkrar myndir."
Sumt fólk verður ringlað
af velgengninni, annað læt-
ur hana spilla sér. Cornwell
er enn töluvert dasaður, en
þó er honum mestmegnis
skemmt. Stundum fær hann
samvizkubit vegna vel-
gengni sinnar. „Rithöfund-
ur, sem ekki slær i gegn, er
aldrei yfirborgaður, en met-
söluhöfundur er hræðilega
yfirborgaður. Stundum, þeg-
ar ég hitti rithöfunda, sem
ég dái í raun og sannleika,
þá óska ég, að ég gæti skipt
á ofurlitlu af velgengni
minni á ofurlitlu af hæfi-
leikum þeirra."
Cornwell hjónin hafa
fengið nasasjón af skelfingu
skyndiauðsins í V-Þýzka-
landi. í henni vilja þau enga
hlutdeild. Þau ferðast enn
á öðru farrými. Þau eiga
hvorki Bentley, Cartier eða
skemmtisnekkju. í Lech
dvöldu þau á látlausu fjalla-
hóteli ásamt drengjunum
sinum þrem, barnfóstru
þeirra og einkaritara Corn-
wells. Drengirnir eru ljós-
hærðir, háværir og ham-
ingjusamir. Símon, þeim
elzta, sem er átta ára, þykir
gaman að vera sonur frægs
manns og fettir sig og brett-
ir fyrir ljósmyndarana, en
foreldrum hans er illa við
Framh. á bls. 36.
29
FALKINN