Vikan - 28.02.1963, Blaðsíða 34

Mini er mest selda bifreiðin í
Englandi.
Hefur framhjóladrif.
Lipur og létt í akstri.
Er rúmgóð og gott útsýni.
Kraftmikil vél, en þá sparneytin.
GARÐAR GÍSLASON H. F.
Bifreiðaverzlun. — Sími 11506.
græða peninga. Loks gafst Wilde
alveg upp fyrir hinni þrákelknis-
legu mótstöðu þeirra og sigldi al-
farinn heim.
Þrátt fyrir fáa ibúa og mikinn
skyldleika þeirra i milli, tilheyrðu
hinar sjö fjölskyldur á Tristan
tveim kirkjum. Glass-fjölskyldan,
Swain, Green, Hagans, Laverello og
Repotto fjölskyldurnar ensku
Biskupakirkjunni, en Rogers fjöl-
skyldan, afkomendur amerisks sjó-
liða, kaþólsku kirkjunni. Þar sem
sterk trú var nauðsynleg til að þola
einveruna, fengu allir að vera i
friði með sína trú. Þegar kaþólikk-
arnir 27 komu saman i kofa Agn-
esar Rogers, aðstoðaði fylgjandi
ensku kirkjunnar þá með því að
leika á orgel, sem Elisabet drottn-
ing og Filippus prins, liöfðu gefið.
Þegar kartöfluuppskeran brást
árið 1939, leit út fyrir að hungurs-
neyð væri yfirvofandi. Dag og nótt
var legið á bæn um að skip
kæmu. En mánuðir liðu og ekki
kom neitt skip. Eyjarskeggjar lifðu
eingöngu á arnarunga- og mör-
gæsakjöti. Gömlu mennirnir, sem
minntust atburðanna 20 árum áður
hristu höfuðið og tautuðu: „Nú er
eitthvað á seyði „úti í heimi.“
Loks árið 1942 kom brezkur
tundurspillir og setti tylft sjóiiða
á land á Tristan með útbúnað til
að reisa loftskeytastöð á eynni.
Yfirliðþjálfinn skýrði eyjarskeggj-
um frá striðinu og endurnýjaði
vistir þeirra. Nú var þeim í fyrsta
— VIKAN 9. tbl.
skipti greitt með beinum pening-
um.
„Svo þetta eru peningar!“ sagði
einn Tristanbúi, og hélt pundsseðli
upp að birtunni. „Ég hef alltaf
heyrt að þeir væru rót alls ills.
HviJíkur pappirssnepill með snotr-
um merkjum á.“ Hann kuðlaði
seðlinum saman og þeytti honum
burtu.
Eftir brottför sjóliðanna, er frið-
ur hafði verið saminn, tóku Trist-
anbúar upp sitt fyrra líf og gerðu
sér naumast Ijóst, að einhver breyt-
ing var óuml'lýjanleg. Og hún kom
í iíki tungulipurs Suður-Afríku
búa, sem fullyrti, að geysimikinn
hagnað mætti hafa af humarveið-
um við strönd Tristans. Þetta
reyndist rétt vera. Brátt voru flest-
ir unglingarnir á eyjunni ráðnir
til niðursuðuverksmiðju, sem flutti
út hraðfrysta humars-sporða til
margra landa. Samt hélt eyjan
sinni fyrri nafnbót, sem einangr-
aðasti skiki veraldar.
Framgangur niðursuðuverksmiðj-
unnar leiddi af sér ýmis konar
efnalega umbun fyrir eyjarskeggja.
Fyrst kom vatnsveita og síðan raf-
magn. Willi Repetto, formaður
borgarráðs Tristans, var fullur lotn-
ingar fyrir nýja vatnssalerninu
sínu. „Bara toga i keðjuna, vatnið
kemur upp og skolar öllu niður
aftur,“ sagði hann alveg stein-
hissa.
Svo var það sunnudagskvöldið
8. október 1961. Repetto var að
koma frá aftansöng i kirkju heil-
agrar Maríu og var að segja vini
sinum frá þvi, að hann hefði í
hyggju að láta rífa niður útihús-
ið i húsagarðinum sinum.
Þegar Repetto kom heim til sín,
tók hann eftir sprungu utan á
veggnum á húsinu sínu. Hann
flýtti sér inn. Myndir höfðu dottið
niður af veggjunum og ryk lá yfir
húsgögnunum. Hann reyndi að
taka í keðjuna á nýja salerninu
sínu. Pípurnar voru brotnar. Ná-
grannarnir, sem höfðu verið látn-
ir vita um þetta, liöfðu allir frá
svipuðum uppgötvunum að segja.
Sprungur höfðu myndazt í görð-
um, en nú var allt orðið rólegt aft-
ur. Spurningar hinna óttaslegnu
íbúa suðuðu fyrir eyrum Repettos,
þegar liann klifraði upp á tindinn.
Hafði eldgigurinn lifnað aftur.
Myndu þeir neyðast til að yfirgefa
eyjuna?
Þegar hann komst upp, stanzaði
þessi þrautseigi, gamli maður.
Svæðið sýndist vera alveg óbreytt.
Það hvein í vindinum allt i kring
um hann. Hann dýfði hendinni í
stöðuvatnið í eldgígnum. Ef vatn-
ið væri heitt, benti það til, að eld-
fjallið væri óútbrunnið. En það
var jafn kalt og venjulega.
„Kannske er þetta ekki svo al-
varlegt,“ sagði Repetto við fólkið
seinna.
Næsta morgun, er eyjarskeggjar
voru að tala við brezkan embætt-
ismann, sem dvaldi á Tristan, kom
lítill drengur hlaupandi og hróp-
aði: „Stór loftbóla kemur upp úr
jörðinni!“ Repetto og hinir sáu
bungu á jörðinni, 50 fet að þver-
mál og tiu feta háa, milli Edinborg-
ar og Tindsins. Augljóst var, að
hraunið hafði ekki komizt gegnum
hinn trausta vegg fjallsins, en hafði
fundið aðrar sprungur. Hryggur í
huga fór Repetto með eyjarskeggja
með sér frá litlu húsunum þeirra
til öruggari staðar i kartöflugörð-
unum, 3 milur burtu.
Langa, kalda nóttina, sátu eyjar-
skeggjar samanhnipraðir og báðu
og vonuðu, að heimilum þeirra á
eyjunni myndi verða þyrmt.
Rétt fyrir dagkomu varð von
þeirra og bjartsýni að engu. Gul-
leitur bjarmi nálægt Edinborg
sýndi, að „loftbólan“ hafði sprung-
ið og orðið að eldgosi. Er betur var
að gáð, sást glóandi eldhraunið
renna i áttina að húsunum.
„Við verðum að fara í burt héð-
an,“ sagði Repetto og tárin runnu
niður hrjúfar kinnarnar. í síðustu
ferð eyjarskeggja til híbýla sinna,
er var áhættusöm mjög, stönzuðu
þeir andartak i kirkjugarðinum
hjá marmaramerki Glass liðþjálfa.
Eldfjallið þeytti sprungnu grjóti
og brennisteinsmettum reyk 100
fet upp í loftið. Eftir að hafa sent
neyðarkall til hollenzka skipsins
Tjisadane, sem var 100 mílur í
burtu, fóru Repetto og afkomend-
ur hans til strandarinnar. Tveir
togarar, gerðir út frá niðursuðu-
verksmiðjunni, voru skammt und-
an ströndinni. íbúar Tristan voru
teknir upp í báta og settir aftur í
land 13 mílur í burtu á hinni ó-
byggðu Næturgalaeyju. Þungir í
skapi biðu 262 eyjarskeggjar aðra
nótt, umkringdir fuglum og mör-
gæsum.
Er birta tók kom Tjisadane og
tók þá um borð. Þegar gufuskipið
sigldi burt og Tristanbúar sáu
heimili sin rétt i svip, reis þykkur
reykmökkur upp af Tindinum, lík-
brennsla fornra lifnaðarhátta.
Fyrst voru eyjarskeggjar fluttir
til Suður-Afríku og skömmu seinna
þaðan til Englands. Þeir voru gráti
næst, er þeir komu til Southamton,
ringlaðir og sjúkir af heimþrá. Rétt
áður höfðu þeir fengið þau skila-
boð gegnum loftskeytastöð skips-
ins, að þeir gætu aldrei snúið aft-
nr til Tristan, þar sem eldgosið
varð sifellt meira og meira.
Séra Charles Jewell, sálusorgari
þeirra, dró ekki dul á áhyggjur
sinar. „Menningin, eins og við
þekkjum hana, getur haft hin
furðulegustu áhrif á þetta fólk. Það
er saklaust sem börn og tiltölulega
auðvelt að eyðileggja það.“
Willi Repctto, sem dvelur i fyrr-
verandi herskála i Merstham, Surr-
ey, bráðabirgðaheimili Tristanbúa,
finnur þetta jafnvel enn betur.
Ilann lifir i þeirri von, að brezka
nýlenduráðuncytið muni gera al-
vöru úr þeirri áætlnn sinni að
flytja fólkið hans til hinna fjarlægu
Shetlandseyja. Þar í hrjóstrugu,
þokusömu umhverfi, sem svipar
til Tristan, myndu þeir aftur geta
lifað einföldu lífi sem ein fjöl-
skylda.
Repetto verður áhyggjufyllri með
hverjum degi. Hann sér barnaleg-
ar Tristnn-stúlkur nota varalit og
nylonsokka og umgangast máluga
stráka úr nágrenninu. Börnin liorfa
samvizkusamlega á glæpamyndir
í sjónvarpinu. „Við áttum ekki einu
sinni byssu á Tristan,“ segir Re-
petto beiskjulega. Hann heyrir
unga og vankunnandi menn óska
sér peninga til að kaupa bila og
iburðarmikil föt. Ilafa þeir hlotið
nógu agasamf uppeldi til að geta
staðizt allar freistingar? Shetlands-
eyjar eru hans eina von. „Fólkið
mitt er gott og saklaust," segir
Repetto. „Mig langar ekki til að
heimurinn ykkar breyti þvi.“