Vikan - 19.03.1964, Blaðsíða 20

í ÁRBÓKUM ESPÖLÍNS
SEGIR SVO UM VETURINN
1807:
Sá vetr var strídr og' hard, med miklum hörkum ok var mælt
frostid ad Miklabæ í Blönduhliíd 26 tröppur, eptir hitamæli
Réaumurs, en einni tröppu minna í Hofsós. Þar var þá Jakob
Havstein faktor. Voru hafísar svo miklir, at enginn mundi
þá slíka, ok komu þá helzt med vestan átt, þeirri er laungum
hafdi vid haldizt, sídan snjóa veturinn mikla, er þá var
kalladr, ok verit hafdi þá fyrir 5 sumrum. Var hafþök fyrir
nordan ok vestan ok austanlands, ok svo fyrir sunnan, nema
nokkurt af Faxafirdi var audt. Voru þar svo mik’iir lagnadar-
ísar, at ekki vard róit, en fyrir nordan land sá enginn út
yfir isinn af háfjöllum, ok komu Grímseyingar á honum i
land, ok inn á Akureyri, ok sögdu hafþök fyrir utan Grímsey.
Lítt var þó gagn at honum, nama þat, at höfrungar nokkrir
voru drepnir á Eyjafirdi, og var illt at bjarga sér um vorit,
komust ok eigi skip at landinu. Var vor hart ok gördi felli
mikinn á peningum í Múlasýslu, h.’lífdi þat eitt vid felli í
Nordrlandi, at menn höfdu miklu skamtlegar sett á en fyrr-
um, ok voru þessi ár hingat til engu betri sydra en nyrdra,
en hédan af tók at skipta um þat ok hardna æ miklu meir
nordanlands.
ERU
VEÐURFARSBREYTII
AF
MANNA
VOLDUM
00 NÚ
Á miðjum þorra var sá litli klaki, sem fyrir var í jörðu,
þiðnaður mcð ö’ilu. Garðar og grasflatir hafa fengið sterkan,
grænan lit svo sem sjá má á fcrsíðu blaðsins. Og ekki nóg
með það; gras er sumstaðar farið að spretta verulega. Brum-
krtappar hafa opnazt og blióm sprungið út í görðum. Á suður-
hluta landsins er snjó aðeins að finna í giljum norðan í fjöll-
um. B'á mcða er í lcftinu eins og oft verður séð suður í
Evrópu á bav.stin og vorin. Þessari móðu fylgja ævinlega hlý-
indi, enda eru þau dæmalaus á þessum tíma. Þegar þetta
er skrifað er hitinn í Reykjavík 8 stig. Aftur á móti er 8
stiga frost í Stokkhóimi og 5 stiga frost í París.
„Það er nú orðið eitthvað undarlegt með þetta blessað veðurfar".
Er nokkuð að undra þótt mörgum verði slíkt að orði, eða eitthvað
á þá leið. Væri hér ekki enn munur á sólargangi eftir árstíðum, mundi
harla lítill munur á veðurfari vetur og sumar, eins og það hefur verið
síðustu árin. Grös gróa á þorra og tré bruma á góu, og elztu menn
klóra sér á bak við eyrað og eru orðnir uppgefnir á að lýsa yfir því,
að þeir muni ekki annað eins. Samtímis berast svo fregnir af fá-
tíðum vetrarhörkum suður í löndum. Engin furða þó að reyndu og
ráðsettu fólki finnist öllu öfugt snúið og eitthvað undarlegt við þetta
allt saman.
En það er ekki eingöngu hér á landi, sem menn hafa orð á því að
það sé eitthvað undarlega með veðurfarið.
Bandarískir veðurfræðingar vita til dæmis ekki hvaðan á þá stend-
ur veðrið — í bókstaflegum skilningi. „Svo öldum skiptir hefur veður-
farið í vissum landshlutum hlýtt vissu lögmáli. Við getað gengið að
því vísu í stórum dráttum hver yrði veðurreyndin þessa árstíð í þessu
héraði; hvenær mætti gera ráð fyrir regni og hvenær fyrir þurrki,
hvenær hættast yrði við fellibyljum, hvenær voraði. En nú er þessu
öllu öfugt snúið. Að undanförnu hafa orðið „róttækar“ breytingar á
veðurfarinu, og ekki einungis í Bandaríkjunum, heldur hvar-
vetna í heiminum. Staðreyndir þær, sem fyrir liggja, taka af allan
vafa um það. Bandaríkin: Vetrarhörkur meiri í Suðurríkjunum en
dæmi eru til; þurrkar meiri í Norðvesturríkjunum og fellibyljir tíðari
í Miðvesturríkjunum en um getur áður. Veturinn í fyrra var eins-
dæmi í Evrópu. Við Miðjarðarhaf: Meiri vetrarhörkur en sögur fara
af áðru; tveggja feta snjór á Sikiley, þar sem aldrei hefur fest snjój
í manna minnum og Tiberfljótið ísi lagt í fyrsta skiptið síðustu fimm
aldirnar. Bretland: Verstu hríðarveður og stórviðri, sem sögur fara
af á þessari öld. Japan: Mestu vetrarhörkur í mannaminnum . . .“
Sízt að undra þó að bandarísku veðurfræðingarnar gerist átta-'
villtir. Msira að segja sjálfur yfirveðurfræðingurinn vestur þar, Jerome
Namias, sá er veitir forstöðu stofnun þeirri er fæst við að gera veður-
spár langt fram í tímann, hristir höfuðið, og segir, að hann hafi aldrei
vitað það verra. Hvað er eiginlega að gerast? spyrja veðurfræðing-
arnir og æðstu menn við ýmsar mikilvægar stofnanir í Washington,
þeir sem hafa aðstöðu til að vita ýmislegt, sem allur almenningur
hefur ekki einu sinni nasasjón af, tæpa á annarri spurningu, sem
raunar þarf meira en meðalhugrekki til að spyrja afdráttarlaust:
„Eru þessar veðurfarsbreytingar af mannavöldum, framkvæmdar
vitandi vits og í ákveðnum tilgangi?“
2Q — VIKAN 12. tbl.