Vikan - 08.10.1964, Side 23

r ^
smjör og sultu, og eina dós af
mjólk, sem kannske þurfti að
endast í tíu daga. Venjulega
reyndi brytinn að skammta of
lítið, og við urðum að vaka yfir
því að fá réttan skammt eins og
barnmörg ekkja, sem fer út að
draga í búið.
Tvö göt voru boruð á mjólkur-
dósina, og síðan tálgaðir tveir
tappar, til þess að maurarnir
kæmust ekki í hana. Ef maður
opnaði dósina alveg, mátti eins
búast við, að hún væri full af
kakkalökkum næst þegar þurfti
að nota hana. Stálbotninn í koj-
unum skildi eftir krossmunstur
á bakinu þegar risið var upp á
vaktina, og í hvert skipti sem
akkerið var látið falla, hrundu
ryðflyksurnar yfir kojuna og allt,
sem í henni var.
Þetta var einmitt svona skip.
Eini munurinn var, að margar
kojurnar voru tómar.
Skipsfélagar okkar reyndust
vera ágætis náungar. Jack, ég og
Stan vorum elztir og reyndastir.
Hinir voru flestir ungir, og höfðu
siglt sem hásetar eða messadreng-
ir. Við vorum aðeins sex, allir
munstraðir í neyð okkar, og urð-
um því að vera aðeins tveir á
vakt, í stað þriggja eins og venja
var. Jack varð líka að ganga
vaktir, í stað þess að vinna venju-
legan dagvinnutíma, eins og báts-
manni sæmdi.
Stan hafði gaman af þessu.
„Þú lékst á þá núna, Jack,“
sagði hann glettnislega. „Nú
kemstu ekki til þess að gera neitt
af bátsmannsstörfunum, en þú ert
skráður sem slíkur, og þeir verða
að greiða þér í samræmi við það.“
Hann virtist ekki taka það með
í reikninginn, að skipafélagið
þurfti heldur ekki að greiða
mönnunum fjórum, sem ekki
fengust á skipið.
Skipstjórinn hafði flýtt sér að
taka fríið sitt út, þegar hann
vissi, að skipið átti að fara til
Rússlands, og fyrsti stýrimaður
hafði farið að dæmi hans.
Við fengum því afleysingar-
skipstjóra, taugaveiklaðan mann,
sem virtist ekki hafa snefil af
sjálfstrausti. Til allrar lukku
fengum við 1. stýrimann, sem var
gamall sjóhundur, kominn á eftir-
laun, en himinlifandi af tilliugs-
uninni um, að hans var enn þörf.
Hann hafði verið búinn að fá
sitt eigið skip, þegar útgerðin,
sem hann hafði verið hjá um ára-
bil, taldi hann ófæran um skip-
stjórn. Rusty, eins og við kölluð-
um hann, var viðfelldinn, gamall
karl, þrátt fyrir svolítið grófa
framkomu.
Strax á fyrsta degi fórum við
fram í eldhús með bakkana okk-
V_______________________________J
r a
ar. Einhverri lafskássu var slett
í eitt hólfið, ónefndri súpu í ann-
að, og síðan fengum við búðings-
klessu, sem var eins beisk á
bragðið og kokkurinn, sem bjó
hann til, var á sviipnn.
HALDIÐ TIL RÚSSLANDS.
Um kaffileytið fengum við te-
sull og Harðar kringlur, en í
morgunverð daginn eftir kaldan
hafragraut og rúgkökur. Það
kvöld var haldið úr höfn, og ferð-
inni heitið til Rússlands. Dagur-
inn hafði verið eins og ágúst-
dagar verða fegurstir, en þegar
við létum úr höfn, skildu margir
áhafnarinnar eftir kvíðafullar
fjölskyldur, þótt mörgum þeirra
hefði tekizt að leyna því fyrir
ættingjum sínum og ástvinum,
hvert ferðinni var heitið. Okkur
hafði verið sagt, að við kæmum
við í Murmansk, og síðan færum
við yfir norðurheimskautsbaug-
inn norður í Síberíu.
Eftir nokkra daga höfðum við
siglt framhjá hinum stórkostlega
fallegu norsku fjörðum, og á
hverri nóttu nutum við miðnæt-
ursólarinnar, sem þó var ekki
sól, en skemmtilegt sambland
myrkurs og birtu.
Þegar fjarðalóðsarnir yfirgáfu
okkur við Honningsvaag, sigldum
við fyrir North Cape, og var
okkur þá öllum fremur órótt inn-
anbrjósts.
Til allrar iukku var veðrið gott,
og hjálpaði það vel til að halda
skapinu í lagi. Við höfðum engan
tíma til neinna dægrastyttinga,
því á milli þess að ganga vaktir
og dunda við ýmis störf á þilfar-
inu, þá fór allur okkar tími í að
formæla kokknum.
Viðkoma okkar í Murmansk
var eftir skipun rússneskra yfir-
valda, vegna þess, að sú borg
var talin opinber viðkomustaður
á þcim slóðum.
Þegar lóðsbáturinn kom út á
móti okkur, voru tveir hermenn
undir vopnum í fylgd með hafn-
sögumanninum, og eltu hann upp
kaðalstigann, sem við höfðum
sett út fyrir þá. Eftir að hafa
rannsakað skipið, stilltu hermenn-
irnir sér upp á sinn hvorn brú-
arvæng með mundaða riffla. Þeg-
ar við vorum komnir upp að
bryggju, streymdu um borð tólf
hermenn í viðbót ásamt nokkr-
um óeinkennisklæddum mönn-
um.
AHri áhöfninni var skipað að
raða sér upp í eina röð á þilfar-
inu, og voru tveir vopnaðir verð-
ir settir til þess að gæta okkar.
Hinir „gestirnir“ tóku til að leita
í skipinu, hátt og lágt.
Þegar leitinni var lokið, tók
yfirmaður hermannanna öll vega-
V.____________________________J
r ^
bréfin okkar, og bar þau saman
við myndirnar af hverjum ein-
um.
UNDIR SOVÉZRI VERND.
Þegar allar myndirnar höfðu
verið bornar saman við andlit-
in á okkur, lögðu verðirnir hald
á alla sjónauka, ljósmyndavélar,
kort, loftskeytatæki og allt þess
háttar, og höfðu þetta með sér
í land, ásamt vegabréfunum okk-
ar. Allt þetta umstang tók um
fjórar klukkustundir, og á með-
an urðum við að híma úti á þil-
fari í kuldanum, og aldrei litu
verðirnir af okkur augunum.
Þegar okkur var leyft að fara
aftur niður í vistarverur okkar,
sagði Stan, um leið og hann
fleygði sér á bakið í kojuna sína:
„Ja, ekki lítur það nú vænlega
Út.“
„Nei,“ samsinnti ég. Hann hafði
einmitt kveðið upp um hugsanir
okkra allra.
Alla þessa nótt í Murmansk mok-
uðum við og bárum kol í fötum
ásamt kyndurunum. Hvert hlass-
ið eftir annað var híft inn fyrir
borðstokkinn, stórar gegnfrosnar
hrúgur.
Það var komið fram í septem-
ber, og á þessarri norðlægu
breiddargráðu var enga miskunn
að finna hjá frostinu og nætur-
kuldanum. Klukkutíma eftir
klukkutíma beygðum við aum
bökin, stöppuðum niður hálf-
frosnum fótunum, og nudduðum
krókloppna fingurna, sem varla
dugðu lengur til þess að halda
á skóflunum. Loksins héldum við
af stað til Síberíu, eftir að hafa
gúlpað í okkur morgunverð, og
var ferðinni heitið til timbur-
borgarinnar Igarka.
Tveir úthafslóðsar tóku við
stjórn skipsins. Skipstjórinn og
loftskeytamaðurinn voru ekki
lengur nothæfir fyrir þessa leið-
sögumenn, þar sem loftskeyta-
tækin höfðu öll verið tekin úr
skipinu í Murmansk, og þeir
sigldu eftir leynikortum, sem
kom okkur í gegnum tundur-
duflanetið á þessarri leið.
Rússarnir stóðu fjögurra tíma
vaktir til skiptis, og þegar ekki
var not fyrir kortin, sváfu þeir
á þeim í kortaklefanum. Stund-
um gáfu þeir mjög snöggar og
örar skipanir til mannsins, sem
var við stýrið, og gaf það til
kynna, að sums staðar væri bilið
á milli tundurduflanna mjög
stutt.
Þannig gekk ferðin fyrir sig,
og dagarnir liðu, unz við feng-
um enn einn leiðsögumann um
borð, sem átti að sigla með okk-
ur hina fimm hundruð mílna leið,
V
f
hættulegasta hluta leiðarinn-
ar„ upp Yenisei ána.
Veðrið var stillt og gott,
en kuldinn óskaplegur, enda
vorum við nú komnir vel norð-
ur fyrir heimskautsbaug. Á
freðmýrunum meðfram ánni
var engan gróður að sjá.
Þegar við vorum komnir
upp að bryggju í Igarka, þá
streymdu hermenn enn um
borð. Tveir þeirra voru á
vappi um þilfarið.
Einn varðmaður var við
hvorn enda landgangsins.
Á enda bryggjunnar var
vélbyssuhreiður, og var byss-
um stöðugt beint að skipinu.
Með stuttu millibili, eftir
allri bryggjunni, var komið
fyrir varðskýlum, og var
vopnaður hermaður í hverju
þeirra.
Eini maðurinn, sem fékk að
fara upp af bryggjunni, var
skipstjórinn. Á hverjum
morgni komu tveir hermenn
eftir honum um borð, og
fylgdu honum hvert fótmál,
þar sem hann var að sjá um
hleðslu skipsins.
Strax í býti morguninn eft-
ir að við komum í höfn, var
tekið til við að lesta skipið.
Nær öll áhöfnin var sett til
að fylgjast með talningu, og
fór hún fram niðri á bryggj-
unni. Ég var einn þeirra, og
unnum við á tveimur tólf
tíma vöktum.
Við unnum með rússnesk-
um stúlkum, sem töldu í timb-
urbúntunum, en við gengum
síðan úr skugga um, að þær
hefðu talið rétt, en svo var
híft um borð, og timbrið sett
í lestina. Við fengum ekki að
fara út fyrir það svæði, sem
afmarkaðist af skut og stafni
skipsins. I fyrstu gekk útskip-
unin mjög vel, en svo tókum
við eftir því, okkur til mikill-
ar undrunar, að verkinu seink-
aði að miklum mun, og að því
er virtist, af engri sjáanlegri
ástæðu.
Meðan við sátum og biðum
eftir næsta timburhlassi, tók
ég af rælni upp skrifblokk-
ina, sem ein af talningarstúlk-
unum hafði lagt frá sér á
timburhlaða.
ÓTTASLEGIN NEITUN.
Er mér var litið á fremsta
blaðið, sá ég mynd af Stalín
í einu horninu, og þar fyrir
neðan myndir af þremur
mönnum, sem sennilega hafa
verið ímynd ungra manna í
Rússlandi. Afgangurinn af
Framhald á bls. 45.
V___________________________J
J
VIKAN 41. tbl. — 23