Vikan - 11.03.1965, Blaðsíða 28

ÞAKJÁRN, ÞAKRENNUR OG RÖR,
ÞAKGLUGGAR, ÞAKKJÖLUR,
LAGERSKÁPAR OG
GATAVINKLAR,
JÁRNVÖRUR TIL HÚSBYGGINGA,
RAFMAGNSVERKFÆRI OG
ÚRVAL AF ÖÐRUM VERKFÆRUM,
INNRÉTTINGAR FYRIR
VERZLANIR OG
BIRGÐAGEYMSLUR
Flóttafólk úr Land-
brotinu
Framhald af bls. 19.
Var sá flutningur vandkvæðum
bundinn: að dómi nærgætinna
manna, var gamla konan eigi flutn-
ingsfær.
Hreppstiórarnar héldu því bló-
kalt fram, að Solveig ætti enn
framfæri í Hornafirði. En þar sem
hún væ^i öldungis ófær til allra
flutninga, lögðu þeir til að henni
yrði lagt úr hreppssjóðnum gegn
endurgjaldi fró fæðingarsveit.
Svo hófust bréfaskriftir.
Yfyrvald sýslunnar reifaði mólið
og tilkynnti Hornfirðingum, hvaða
baggi væri þeim bundinn. Svar-
bréf þeirra er hógvært en hólt, —
þeir sló úr og f, jótast ekki undir
kvaðir. Segjast eiga fullt í fangi
að sjá um ómaga og viti ei hvar
ætti að taka umbeðið forlag vegna
Solveigar.
„Hitt mætti heldur finnast viður-
kvæmilegra, að sonur hennar,
Gunnsteinn að nafni, sem full-
hraustur vinnumaður, og eftir þvf
sem heyrst hefur á bæði fé og
hesta, sæi fyrir henni svo lengi
hann gæti eins og hann líklega
allt hingað hil gjört hefur. En
finnist hann þar til óhæfilegur að
sjá framvegis fyrir móður sinni,
sem þó að líkindum ekki er, ósk-
um við heldur hann með hana
hingað kæmi, þegar honum sökum
vega og veðurs sýnist þar til beztu
hentugleikar. En að hann eftir sem
áður vinni á Kleifarhrepp og leggja
henni svo þangað árlegt forlag
getur enganvegin látið sig gjöra."
Þjarkið um sveitfesti Solveigar
hefur sjálfsagt verið á baugi, þegar
eftirfarandi atvik gerðist:
Síra Bergur gamli Jónsson þjón-
ustaði qömlu konuna. Hann var
nærri blindur orðinn, góðglaður og
hempulaus og ræða hans kostuleg.
Þau þekktust vel, sálusorgarinn og
Solveig, hún verið mörg ár á heim-
ili hans, fyrst vistráðin og seinna
tökukona. Saqt er að hún hafi
mælt eftir þjónustugerðina:
,,Æ, góður prestur ertu, greyið
þitt."
Mála-Davíð bjó þá í Prestbakka-
koti. Hann greip ræðuna á |0ft og
færði til bundins máls — en varla
til fegrunar efnisiega:
1
Solveig kerling signi ég þig,
sá er kross ágætur.
Ijóss að baki móts við mig
milli dags og nætur.
Lút þú niður, lægðu haus,
legg ég, hvar sem stendur,
illa skyggn og úlpulaus
yfir þig báðar hendur.
V
Sértu nú af syndum kvitt
sárhvít eins og snjárinn,
á tíundunum, tötrið mitt,
tórðu stundleg árin.
4
Bænarskrífli ber ég fram:
Bölið nær sem þvingor,
Ifknar að þér leggi hramm
Lóns- og Hornfirðingar.
Huldir vættir hvur um sig,
hels við grimma stinginn,
til upphæða teymi þig,
tíræð fretkerlingin.
6.
„Ár og sumar leið frá því, að
Solveig var flutt úr Skaftárdal, og
ekkert gerist f sveitfestismálinu.
Hreppstjórar Kleifarhrepps fara á
stúfa, nefna það „embættispli'gt
og hreppsins nauðsyn". Þeir hnippa
í Hornfirðinga, setja þeim upp að
„greiða eitthundrað á landsvísu"
f árlegt framlag með Solveigu Hall-
dórsdóttur, og meta sanngirnislegt
fyrir svo þungan örvasa ómaga.
Kollegar þeirra f Holtahreppi
snúa sér beint til sýslumanns. Rekja
málavexti. Solveig hafði lengi bú-
ið og f vinnumennsku verið f Kleif-
arhreppi, að hún hljóti að hafa
unnið þar sveitfesti. Vitna til ný-
legrar ályktunar frá suðuramtinu f
líku tilfelli, og óska eftir sýslumanns
úrskurði til málsloka.
Kleifarhrepps hreppsfjórar herða
róður: Þeir segja dvöl Sólveigar þar
í hrepp hafi meira verið til þyngsla
en uppbyggingar. í mörg ár ómagi
í skjóli sona sinna, er lengi voru
niðursetningar en aldrei fullkomn-
ir verkmenn. Annar þeirra dauður
fyrir mörgum árum. Hinn, Gunn-
steinn kominn í þrot að veita móð-
ur sinni, félaus og heilsulaus, vænt-
anlegur sem ómagi á sinn fæðingar-
hreap.
Ýmislegt f þessu einkennist af
heldur sterklegu orðalaqi. Tákn-
rænt um rakalausar blekkingar,
sem sveitarstjórarnir sögðu ómeng-
uð sannindi, þegar þeir otuðu sfn-
um tota í deilum um ómagafram-
færi.
Gamla konan var sett á Kleifar-
hrepp. Leitað var eftir að fá úr-
skurðinum breytt, en þeim kröfum
vísað frá. Þess Ifka skammt að bíða,
að brunninn kveikur yrði að skari
sem féll.
Solveig Halldórsdóttir andaðist
30. júní 1825 á Hörgslandi, 86 ára
gömul.
— Við lok þáttarins verða nefnd
fáein nöfn, sem eiga heima í per-
sónusögu hennar:
Laundóttir Björns Siaurðssonar
hét Guðrún. Hennar móðir Guðný
Helgadóttir átti Jón Guðbrandsson,
hann var ættaður úr Lóni. Guðrún
óx upp hjá móður sinni oq stiÚD-
föður í Landbrotinu. Giftist Oddi
Sverrissyni, biuggu á ýmsum jörð-
um á Síðu, fluttust þaðan út að
Fossi f Mýrdal. Þau áttu mörg börn.
Ekkja Björns Sigurðssonar, Vil-
borg Jónsdóttir, giftist aftur. Henn-
ar seinni maður hét Þorsteinn
Sverrisson. Þeim varð ekki barna
auðið og slitu samvistir.
Ráðskonan hanns Gunnsteins,
árið sem hann bjó í Bakkakoti,
Guðrún Grfmsdóttir, fluttist vorið
1819 frá Söndum f Meðallandi til
systur sinnar að Hólagerði í Fá-
skrúðsfirði. Guðrún glftfst austur
þar og eignaðist afkomendur.
Gunnsteinn Sigurðsson kvæntist
aldrei. hann var lengi húsmaður í
Leiðvallahreppi, síðustu æviárin
niðursetningur. Skarpar gáfur urðu
honum lítill hamingjuauki, en þver-
girðingur og undarlegheit í hátt-
um entist til þjóðsagnafrægðar. í
þjóðsögum og munnmælum geym-
ast margir, sem urðu að umskipt-
ingum í mannheimi.
í safnritinu „Ömmu" er þáttur
um Gula-Gunnstein eftir dr. Jón
Þorkelsson. Jón ólst upp í Hlíð í
Skaftártungu, heyrði frá Gunn-
steini sagt og mundi hann. Sumt
er þar reyfarakennt. Vill löngum
brenna við, að afkáraskapur er
ýktur f munnlegum frásögnum, þó
að ekki sé hallað meginmáli. Púað
í fölskvaðar glæður til að bregða
birtu á fornleg sprek.
Gunnsteinn Sigurðsson andaðist
8. ágúst 1866 í Hlíð í Skaftártungu,
einu ári betur en níræður. Ferming-
ardrengur, sem vann að garða-
hleðslu ásamt eldmessuorestinum
vorið 1789, hafði lokið lífsreisunni.
Síra Jón Steingrímsson kvað
drenginn gott mannsefni, ef vel
væri uppalinn. Prófasturinn var lífs-
reyndur og langsýnn, orð hans
spásögn um það, sem verða vildi.
Þroskavæn!egustu nýgræðinaa kel-
ur oft í vorhretum — og verða kyn-
legir kvistir.
Heimildir: Kirkiubækur oa sókn-
armannatö! úr prestaköllum í
austurhluta Vestur-Skaftafells-
sýslu. Bréf oq skvrslur í þjóð-
skialasafni. Rit sfra Jóns pró-
fasts Steingrfmssonar.
MeHnrfa
Framhald af bls. 49.
Þegar ég var að undirbúa mig
fyrir skemmtunina var ég f raun
og veru oft Melinda. Til dæmis
þegar ég kevpt! kjólinn, enda var
hann dýr, úr rósrauðu ullarkrepi
með vfðu pilsi og mikið fleginn f
bakið. Kórónan á öllu var þó sjal-
ið, úr sama efni, fvafið silfurbræði.
Meðan ég beið eftir að Róbert
kæmi til að sækja mig, stóð éq
lenqi fyrir framan soeáilinn oq
horfði á Melindu. háa. aranna oq
aðlaðandi, og í draumi hevrði éq
Róbert segia: — Þú ert eins oq rós-
rauð symfónfa........
En þegar hann kom saqði hann:
— Þú minnir mig á rauðu klettana í
Briahton . . . — Ég hefi víst verið
eitthvað vonsvikin að siá, bvf að
hann klappaði mér bróðurleqa á
kinnina og sagði glaðlega: — Eitt
er vfst, að ég týni þér ekki í fjöld-
anum!
Eftir nokkra dansa gengum við út
á svalir til að anda að okkur
hreinu lofti. Það var ekkert tung!
á svörtum næturhimninum, en þess
f stoð glitruðu neon-!jósin frá hús-
unum f kring. Við stóðum þarna
h!jóð oa hlustuðum á tónlistina að
innan. Ég var vfðs fjarri f drauma-
heimi mfnum, þegar Róbert spurði:
— hefir þó nokkurn tfma verið
2S VIKAN 10. tbl.